Η έκλειψη της πρωτοβουλίας

Του Πάσχου Μανδραβέλη, από την Καθημερινή

Οι πατερναλιστές –δεξιοί κι αριστεροί– είναι συνήθως άνθρωποι καλών προθέσεων, αλλά με λειψή σκέψη και μικρότερη φαντασία. Γι’ αυτό, όποτε αναλαμβάνουν εξουσία, το πρώτο που θα κάνουν είναι να περιορίσουν την ελευθερία των άλλων. Δεν προσπαθούν να διδάξουν τους ανθρώπους ποιο είναι το καλό και ποιο είναι το κακό. Απλώς επιτρέπουν ή απαγορεύουν.

Οι πατερναλιστές είναι οπαδοί μεγάλων θρησκευτικών και πολιτικών κοσμοθεωριών. Για παράδειγμα, ο αναπληρωτής υπουργός Παιδείας Τάσος Κουράκης ασπάστηκε νωρίς τη μεγαλύτερη κοσμική θρησκεία που άνθησε στον 20ό αιώνα. Γι’ αυτό και πιστεύει στο «μάντρωμα», για το καλό των υπηκόων του. Με αφορμή την έκλειψη ηλίου που έγινε προχθές (20.3.2015), έστειλε εγκύκλιο με την οποία ενημέρωσε τους διευθυντές των σχολείων για το φαινόμενο και τους προέτρεψε «λόγω των σοβαρών βλαβών που μπορεί να προκληθούν στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του οφθαλμού εξαιτίας της υπέρυθρης ηλιακής ακτινοβολίας, οι διευθυντές και εκπαιδευτικοί όλων των σχολικών μονάδων παρακαλούνται όπως αναπροσαρμόσουν το ωρολόγιο πρόγραμμα της 20ής Μαρτίου, προκειμένου όλοι οι μαθητές/μαθήτριες να παραμείνουν σε κλειστούς χώρους καθ’ όλη τη διάρκεια της έκλειψης (10.30 - 13.00)... Οι περίπατοι χωρίς χρήση μεταφορικού μέσου, για τη Β/θμια Εκπ/ση, αναστέλλονται... Επιπροσθέτως, σας ενημερώνουμε ότι το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών θα εκπέμπει ζωντανά από τις εγκαταστάσεις του στην Πεντέλη τη μερική έκλειψη Ηλίου στη διαδικτυακή διεύθυνση noa.gr, ώστε κάθε ενδιαφερόμενο σχολείο να μπορεί να την παρακολουθήσει...».

Αυτή είναι η λογική των πατερναλιστών ιερέων κάθε θρησκείας. Το μάντρωμα αντί της διδαχής για τους πιθανούς κινδύνους. Προτιμούν να μη ζήσουν τα παιδιά μια μοναδική εμπειρία, λαμβάνοντας φυσικά όλα τα μέτρα προφύλαξης, αλλά να τη δουν από το κουτί μιας οθόνης.

Αντιθέτως, σε ένα ιδιωτικό σχολείο, στην Ελληνογερμανική Σχολή είδαν την έκλειψη ως ευκαιρία διδαχής. Εκαναν την 20ή Μαρτίου «ημέρα του Ηλιου». Στην ανακοίνωση που εξέδωσαν κάλεσαν και άλλους να παραστούν στον ιδιότυπο εορτασμό τους: «Είστε καλοδεχούμενοι και εσείς στο σχολείο για να παρακολουθήσετε το μοναδικό φυσικό φαινόμενο. Θα έχουμε την ευκαιρία να το χαρούμε με απόλυτη ασφάλεια με διάφορους τρόπους: με τα ειδικά γυαλιά, που μάλιστα θα τα έχουν κατασκευάσει μαθητές, με το εξειδικευμένο ηλιακό τηλεσκόπιο του σχολείου ή ακόμα και με έναν τρόπο που θα σας εκπλήξει, χρησιμοποιώντας μόνο τις... παλάμες σας».

Ας προσέξουμε λίγο τη διαφορά. Σε μια πρόκληση –η οποία, ομολογουμένως, εμπεριέχει κινδύνους–, στο συγκεντρωτικό σύστημα παιδείας ο υπουργός στέλνει φετβά για μάντρωμα των μαθητών μέσα στις σχολικές αίθουσες. Eτσι δεν θα κινδυνεύσουν, αλλά ούτε θα μάθουν. Στο σχολείο που έχει σχετική αυτονομία, τα παιδιά μαθαίνουν πώς να προστατεύονται από την έκθεση των ματιών τους στον ήλιο, αφού οι ίδιοι οι μαθητές κατασκευάζουν τα ειδικά γυαλιά και για τους επισκέπτες. Το ένα σχολείο κατασκευάζει και φοβισμένους μαθητές, επιρρεπείς στο «μάντρωμα»· το άλλο ενθαρρύνει την πρωτοβουλία.

Ο φετβάς του κ. Κουράκη πιθανώς να εξηγεί γιατί οι παντός είδους πατερναλιστές είναι και κατά της αξιολόγησης. Προτιμούν να έχουν στούρνους, άβουλους, υφισταμένους, ώστε να τους στέλνουν εντολές τι να κάνουν ακόμη και στην... έκλειψη ηλίου. Διότι, εδώ που τα λέμε, αν κοτζάμ διευθυντές σχολείων χρειάζονται εγκύκλιο για να αντιληφθούν τους κινδύνους που διατρέχουν από μια έκλειψη, τότε δεν έπρεπε να είναι δάσκαλοι, πόσο μάλλον διευθυντές. Ετσι δεν είναι;