Φαντάσματα του παρελθόντος

Του Πάσχου Μανδραβέλη, από την Καθημερινή.

Από το 1974 είχε να δει ο κόσμος εισβολή σε κυρίαρχο κράτος, που βρίσκεται στον χώρο ο οποίος ονομάστηκε «ευρωπαϊκός, από τον Ατλαντικό μέχρι τα Ουράλια». Τα τελευταία σαράντα χρόνια αυτά γίνονταν στην Ασία (π.χ. Αφγανιστάν, Ιράκ) ή έστω στην αυλή της Ευρώπης (π.χ. Γεωργία). Υπήρξαν οι εθνοκαθάρσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία, αλλά τουλάχιστον μετά την τουρκική εισβολή και κατοχή στην Κύπρο, η ευρωπαϊκή ήπειρος δεν ξανάζησε παραβίαση εξωτερικών συνόρων· έστω με τον τρόπο που ο Πούτιν έστειλε τα στρατεύματά του στην Κριμαία.

Πολλοί ισχυρίζονται ότι η Ρωσία έχει νόμιμα δικαιώματα στην Κριμαία. Η περιοχή παραχωρήθηκε το 1954 από τον Χρουτσόφ στην τότε Σοβιετική Δημοκρατία της Ουκρανίας· η Ρωσία μετά την ανεξαρτητοποίηση της Ουκρανίας από τον σοβιετικό ζυγό έχει νοικιάσει τη ναυτική βάση μέχρι το 2024 και η συμφωνία προβλέπει την παρουσία ρωσικών στρατευμάτων στην περιοχή. Αλλά πάλι «νόμιμα δικαιώματα» επικαλέστηκε και η Τουρκία το 1974· ήταν εγγυήτρια δύναμη της Κύπρου με στρατιωτική παρουσία στο νησί. Αν θυμηθούμε λίγο την πρόσφατη τραγική ιστορία του ελληνισμού την ίδια δικαιολογία που λέει ο Πούτιν στους συνομιλητές του χρησιμοποίησε και η Τουρκία: την προστασία των Τουρκοκύπριων από την επιθετικότητα των Ελλήνων πραξικοπηματιών, οι οποίοι ανέτρεψαν τον νόμιμα εκλεγμένο πρόεδρό της αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Κι αν, όπως λένε, στις μεγάλες διαδηλώσεις (που είχαν ως αποτέλεσμα την ανατροπή της κυβέρνησης Γιανουκόβιτς), δραστηριοποιήθηκαν Ουκρανοί ακροδεξιοί, η τότε κυβέρνηση του Σαμψών (και του στρατηγού Ιωαννίδη που την ήλεγχε) ήταν αναντάμ-παπαντάμ ακροδεξιά.

Γι’ αυτό πρέπει να προσέχουν πολύ τι εύχονται όλοι εκείνοι που δελεάζονται από τα μπράτσα του Βλαδίμηρου Πούτιν, όπως τα παρουσιάζει ο ίδιος με κάθε ευκαιρία· είτε με τις προπαγανδιστικές καμπάνιες (τον έχουμε δει να κάνει τα πάντα: να καβαλά ημίγυμνος άλογα, να ψαρεύει ημίγυμνος, να πυροβολεί ημίγυμνος, να νικά τους αντιπάλους του στο τζούντο -ντυμένος- κ.λπ.), είτε με την επίδειξη ισχύος σε πιο αδύναμες χώρες, όπως είναι η Γεωργία ή η Ουκρανία (μην αναφέρουμε την Τσετσενία την οποία έχει ισοπεδώσει).

Ας μη σταθούμε μόνο στο γεγονός ότι οι απλοί πολίτες πληρώνουν το μάρμαρο της έντασης και τα πολιτικά παιχνίδια ηγετών που θα κάνουν τα πάντα για να κρατηθούν στην εξουσία· μην ξεχνάμε τους δεκάδες χιλιάδες θανάτους και ξεριζωμούς στη Γιουγκοσλαβία κατά τη δεκαετία του ’90. Υπάρχει κάτι περισσότερο: οι αδύναμες χώρες πρέπει να έχουν ως πρώτο μέλημά τους την τήρηση της διεθνούς νομιμότητας. Οπως και οι αδύναμοι σε μια κοινωνία στο μόνο που μπορούν να ελπίζουν είναι η τήρηση της δημοκρατικής νομιμότητας, έτσι και οι μικρές χώρες δεν μπορούν παρά να ελπίζουν στην εγκαθίδρυση ενός διεθνούς δικαίου που δεν θα επιτρέπει στους ηγέτες να πράττουν όπως βολεύει· όχι με γνώμονα το έθνος τους αλλά τις πολιτικές επιδιώξεις τους. Για την τήρηση της διεθνούς νομιμότητας εξάλλου δεν παλεύουμε σαράντα χρόνια τώρα στο Κυπριακό; Μπορούμε να απεμπολήσουμε όλον αυτόν τον αγώνα διότι διάφοροι μικρόνοες φτιάχνουν πάλι ανεδαφικά σενάρια «είτε για τον Μόσκοβο που θα σώσει το ρωμέικο», είτε για τον Πούτιν που θα γκρεμίσει τον καπιταλισμό;