Συνδικαλιστική αργία

Από την  Καθημερινή, του ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΣΑΚΥΡΑΚΗ* * Ο κ. Σταύρος Τσακυράκης είναι καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Ο υπουργός Παιδείας Ανδρέας Λοβέρδος επανέφερε μία μέρα αργίας στα σχολεία για να μπορούν οι εκπαιδευτικοί να συμμετέχουν στις συνδικαλιστικές γενικές συνελεύσεις τους. Την ονομάζει βεβαίως «συνδικαλιστική άδεια», αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για αργία εφόσον είναι υποχρεωτική για όλους τους εκπαιδευτικούς, είτε αυτοί προτίθενται να συμμετάσχουν στις συνελεύσεις είτε όχι, με συνέπεια να κλείνουν τα σχολεία.

Συνέλευση εκπαιδευτικών. Με την καθιέρωση της συνδικαλιστικής αργίας, τα παιδιά στο σχολείο προσλαμβάνουν την ιδέα ότι η κοινωνία αποδίδει μεγαλύτερη σημασία στον συνδικαλισμό παρά στην εκπαιδευτική διαδικασία, στην οποία αυτά συμμετέχουν.

Η αργία για συνδικαλισμό –μια πρακτική που εφαρμόστηκε κατά κόρον στο Δημόσιο τα τελευταία χρόνια– αποτελεί άλλη μία ακατανόητη ιδιομορφία της δημοκρατίας μας. Πρώτον, διότι η συνδικαλιστική δραστηριότητα αποτελεί δικαίωμα και όχι υποχρέωση του εργαζομένου και προφανώς περιλαμβάνει την ελευθερία της μη συμμετοχής σε οποιαδήποτε συνδικαλιστική δραστηριότητα. Για όσους, λοιπόν, δεν επιθυμούν ανάμειξή τους με τον συνδικαλισμό, η υποχρέωσή τους σε αργία αποτελεί προσβολή της δικής τους συνδικαλιστικής ελευθερίας.

Δεύτερον, με δεδομένο ότι η ανεξαρτησία των συνδικαλιστικών ενώσεων από την κρατική εξουσία είναι βασική προϋπόθεση της συνδικαλιστικής ελευθερίας, το κράτος δεν πρέπει να ανακατεύεται με τον συνδικαλισμό ούτε με το πρόσχημα της διευκόλυνσής του. Όταν μάλιστα πρόκειται για ιδιαίτερη ρύθμιση που αφορά μόνο κάποιους τομείς του Δημοσίου, τότε πρόκειται για ανεπίτρεπτη συναλλαγή, αφού το κράτος έχει εν προκειμένω την ιδιότητα του εργοδότη.

Είναι γνωστό ότι εκτός Δημοσίου ο συνδικαλισμός στην Ελλάδα είναι αδύναμος έως ανύπαρκτος. Αυτός που έχει κάποια δύναμη είναι ο λεγόμενος κρατικοδίαιτος συνδικαλισμός, δηλαδή εκείνος που αντλεί τη δύναμή του από τη στήριξη του κράτους. Εκ πρώτης όψεως η στήριξη αυτή φαίνεται παράδοξη: το κράτος-εργοδότης στηρίζει τους συνδικαλιστές στον αγώνα εναντίον του! Στην πραγματικότητα, όμως, πρόκειται για διαπλοκή και αλληλοστήριξη. Τα κόμματα εξουσίας παρείχαν προνόμια και λάμβαναν ως αντάλλαγμα πολιτική υποστήριξη.

Δεν έχει νόημα να αναφερθούμε εδώ στη διαπλοκή του λεγόμενου κρατικοδίαιτου συνδικαλισμού με τα πολιτικά κόμματα εξουσίας. Η κοινή γνώμη, άλλωστε, έχει κατασταλαγμένη άποψη επί του θέματος. Εκείνο που ενδιαφέρει είναι να επισημάνουμε ότι η επαναφορά της αργίας στα σχολεία για συνδικαλιστικές συνελεύσεις συνεχίζει την παλαιοκομματική πρακτική, που αφενός υπονομεύει την αυθεντικότητα της συνδικαλιστικής δραστηριότητας, αφετέρου εκπέμπει ένα αντιδραστικό μήνυμα για όλη την κοινωνία.

Η αυθεντική συνδικαλιστική δράση είναι πάνω από όλα εκούσια και, επομένως, δεν είναι νοητό να συνδυάζεται με αργομισθία. Μόνο σε ολοκληρωτικά καθεστώτα το κράτος παρέχει απολαβές για συμμετοχή σε οργανώσεις ή συγκεντρώσεις. Σε όλες τις δημοκρατικές χώρες οι συνδικαλιστικές συνελεύσεις των εργαζομένων γίνονται εκτός ωραρίου εργασίας και φυσικά χωρίς «αποζημίωση» για τον χρόνο που διαθέτουν οι συμμετέχοντες.

Πέραν, όμως, της αυθεντικότητας, υπάρχει το ζήτημα του μηνύματος που εκπέμπεται από το γεγονός ότι τα πάντα υποχωρούν μπροστά στον συνδικαλισμό. Τα παιδιά στο σχολείο προσλαμβάνουν την ιδέα ότι η κοινωνία αποδίδει μεγαλύτερη σημασία στον συνδικαλισμό παρά στην εκπαιδευτική διαδικασία, στην οποία αυτά συμμετέχουν. «Σιγά, δεν χάνεται η παιδεία με μια μέρα αργία», θα αντιτείνει κανείς. Και όμως χάνεται, όχι βέβαια από την αργία, αλλά επειδή υπονομεύεται η αίσθηση πως στο σχολείο επιτελείται ένα έργο σοβαρό, το οποίο δεν συγκρίνεται κάθε φορά με άλλα έργα και δραστηριότητες.

Επιπλέον, αν αναλογισθεί κανείς ότι ο συνδικαλισμός αποτελεί την κατεξοχήν συντεχνιακή διεκδίκηση σε μια κοινωνία, τότε το μάθημα που τα παιδιά προσλαμβάνουν είναι ότι το γενικό συμφέρον υποχωρεί μπροστά στα συμφέροντα ομάδων ή προσώπων. Δεν είναι τυχαίο ότι, ως κοινωνία, δεν μπορούμε να διακρίνουμε μεταξύ γενικού συμφέροντος και συντεχνιακών αιτημάτων. Όλες οι διεκδικήσεις θεωρούνται εκ προοιμίου δίκαιες ανεξάρτητα από τι διεκδικούν.

Η επαναφορά της συνδικαλιστικής αργίας στα σχολεία από τον κ. Ανδρ. Λοβέρδο μάς γυρίζει πίσω στις χειρότερες στιγμές της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας μας. «Κλείνει το μάτι» στους συνδικαλιστές σε μία απόπειρα αποκατάστασης του πολιτικού και συνδικαλιστικού κατεστημένου, χωρίς να νοιάζεται για το κακό που κάνει.