Αναζητώντας το νόημα της ζωής. O φόβος του θανάτου πίσω από την πίστη στον «ευφυή σχεδιασμό».

Για πολλούς ανθρώπους, η θεωρία της Εξέλιξης σκότωσε την πίστη στη μεταθανάτια ζωή και ακύρωσε την αίσθηση του σκοπού και του νοήματος που προσέφερε παραδοσιακά η θρησκεία. Σύμφωνα μάλιστα με μια νέα μελέτη, ο φόβος του θανάτου δημιουργεί στους ανθρώπους την τάση να απορρίπτουν την επιστήμη της Εξέλιξης για χάρη του «ευφυούς σχεδιασμού».

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία του ευφυή σχεδιασμού, στην οποία πιστεύουν σήμερα πολλοί Αμερικανοί, τα βιολογικά συστήματα και ορισμένα φαινόμενα του Σύμπαντος είναι τόσο πολύπλοκα ώστε είναι αδύνατο να δημιουργήθηκαν αυθόρμητα -πρέπει δηλαδή να έχουν σχεδιαστεί από κάποια ευφυή δύναμη. Μάλλον είναι το αποτέλεσμα ευφυούς σχεδίασης από το Θεό. Ο William Dembski επίκουρος καθηγητής των θεμελιωδών εννοιών της επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Baylor υποστηρικτής του εφυούς σχεδιασμού έχει το βασικό επιχείρημα , ότι κάποια πράγματα δεν μπορεί να έχουν παραχθεί στην τύχη. Πιστεύει ότι ένα αντικείμενο πρέπει να είναι το προϊόν ευφυούς σχεδιασμού αν εμφανίζει "προσδιορισμένη πολυπλοκότητα". Αν γυρίσετε σπίτι και βρείτε τη φράση "Σ' αγαπώ" γραμμένη με πατατάκια στον καναπέ σας, η πιθανότητα να συμβαίνει κάτι τόσο προσδιορισμένο και πολύπλοκο καθαρά από τύχη, είναι σχεδόν μηδενική. Ο Dembski πιστεύει ότι κάποια πράγματα στη φύση ξεκάθαρα υποδεικνύουν προσδιορισμένη πολυπλοκότητα, π.χ. το μάτι. Είναι αλήθεια ότι ο ίδιος ο Δαρβίνος παραδέχτηκε ότι μοιάζει παράλογο να υποθέτει κανείς ότι το μάτι, με όλες τις αμίμητες ικανότητές του να προσαρμόζει την εστίασή του σε διαφορετικές αποστάσεις, να δέχεται διαφορετικά ποσά φωτός, και να διορθώνει τις σφαιρικές και χρωματικές αποκλίσεις, μπορεί να έχει προκύψει από φυσική επιλογή…

Υποστήριξε , όμως ότι αν αποδειχτεί ότι υπάρχουν πολλές διαβαθμίσεις από ένα τέλειο και πολύπλοκο μάτι σε ένα πολύ ατελές και απλό, με κάθε μια από αυτές να είναι χρήσιμη στον κάτοχο του· και αν επίσης το μάτι όντως ποικίλει ελάχιστα, και οι παραλλαγές κληροδοτούνται, που όντως ισχύει· και αν όποια παραλλαγή του οργάνου είναι χρήσιμη σε κάποιο ζώο υπό μεταβαλλόμενες συνθήκες διαβίωσης, τότε η δυσκολία του να πιστέψουμε ότι ένα τέλειο και πολύπλοκο μάτι θα μπορούσε να δημιουργηθεί από τη φυσική επιλογή, παρότι ανυπέρβλητη από τη φαντασία μας, δεν είναι αληθής.

Ουσιαστικά, ο ευφυής σχεδιασμός είναι μια παραλλαγή του δημιουργισμού, δηλαδή της άποψης ότι το Σύμπαν και ο άνθρωπος δημιουργήθηκαν από τον Θεό. Η διαφορά είναι ότι ο ευφυής σχεδιασμός δεν κατονομάζει αυτή την «ευφυή δύναμη» και πλασάρεται ως επιστημονική θεωρία, παρόλο που διαψεύδεται από την επιστήμη.

Ο ευφυής σχεδιασμός δεν κάνει βέβαια λόγο για μεταθανάτια ζωή, επαναφέρει όμως την ιδέα ότι η ανθρώπινη ζωή βασίζεται σε ένα ανώτερο σχέδιο: «Αυτό που λέει ρητά ο ευφυής σχεδιασμός είναι ότι η ανθρώπινη ζωή έχει σκοπό -ότι βρισκόμαστε εδώ για κάποιο λόγο» σχολιάζει στο LiveScience.com η Τζέσικα Τρέισι, επικεφαλής της νέας μελέτης στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας.

Όπως υποδεικνύει η έρευνά της, πολλοί άνθρωποι έχουν την τάση να προτιμούν τον ευφυή σχεδιασμό λόγω ενός μηχανισμού ψυχικής άμυνας απέναντι στο φόβο του θανάτου.

Για τις ανάγκες του πειράματος, περισσότεροι από 1.600 εθελοντές κλήθηκαν να σκεφτούν και να γράψουν είτε για τον θάνατό τους, είτε για κάποιο άσχετο θέμα όπως μια επίσκεψη στον οδοντίατρο.

Στην επόμενη φάση, κλήθηκαν να διαβάσουν άρθρα είτε του εξελικτικού βιολόγου Ρίτσαρντ Ντόκινς, είτε του οπαδού του ευφυούς σχεδιασμού Μάικλ Μπέχε. Στο τέλος, κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήσεις για τα θρησκευτικά τους πιστεύω και να βαθμολογήσουν το κατά πόσο συμφωνούσαν με κάθε άρθρο.

Η ανάλυση των απαντήσεων έδειξε ότι ο φόβος του θανάτου σπρώχνει τους ανθρώπους πιο κοντά στον ευφυή σχεδιασμό και πιο μακριά από την θεωρία της εξέλιξης.

Η επίδραση αυτή ήταν μικρή αλλά στατιστικά σημαντική, αναφέρουν οι ερευνητές.

To ενδιαφέρον πάντως είναι ότι η ψυχολογική αυτή επίδραση εξαφανίστηκε όταν οι εθελοντές κλήθηκαν να διαβάσουν στο τέλος ένα ακόμα κείμενο: ένα άρθρο του αστρονόμου Καρλ Σέιγκαν με θέμα το νατουραλισμό, δηλαδή την άποψη ότι η ζωή έχει νόημα ακόμα κι αν δεν υπάρχει δημιουργός και σχέδιο.

Η διαπίστωση αυτή είναι σημαντική για τη διδασκαλία της βιολογίας και της εξέλιξης, εκτιμά η Δρ Τρέισι: «Το να μαθαίνουμε στον κόσμο ότι η επιστήμη ή η νατουραλιστική άποψη μπορεί να δίνει νόημα στη ζωή κάνει τους ανθρώπους να ενδιαφέρονται περισσότερο για τη θεωρία που έχει πραγματική επιστημονική εγκυρότητα, ακόμα κι όταν βρίσκονται σε μια κατάσταση υπαρξιακού άγχους».

Πηγή: α Κενταύρου