"Όσο αυξάνεται η γνώση μειώνεται το εγώ, ενώ όσο μειώνεται η γνώση αυξάνεται το εγώ!"

29 Σεπ 2014

Ελληνική μυθολογία

Της Αγγελικής Σπανού, από την athensvoice 
Άλλοτε ως έθνος ανάδελφο, άλλοτε ως περιούσιος λαός, πότε με τη βοήθεια του Θεού της Ελλάδας και πότε με την επίκληση ενός ξεχωριστού DNA, συντηρείται η ιδέα της ελληνικής εξαίρεσης - όχι ως πρόβλημα αλλά ως λύση. Ακόμη και οι εντυπωσιακές ανακαλύψεις της Αμφίπολης αντιμετωπίζονται από ένα σημαντικό κομμάτι του πολιτικού συστήματος ως επιβεβαίωση εθνικής ανωτερότητας και ελληνικού μεγαλείου που, διαχρονικά, προκαλεί παγκόσμιο φθόνο. Δεν αντιμετωπίζεται, αντίθετα, ως αιτία μελαγχολίας με την έννοια ότι η ανάκληση αυτού που ήμασταν κάνει να φαίνεται ακόμη πιο θλιβερό αυτό που είμαστε σήμερα.
Ένας από τους σοβαρούς λόγους για τους οποίους η κρίση στη χώρα μας κρατάει τόσο πολύ, έχει τόσο φοβερές επιπτώσεις και έχει προκαλέσει τόσο ακραίες μεταβολές, όπως η ανάδυση του νεοναζισμού, είναι ότι ποτέ δεν έγινε ορθολογική ανάλυσή της.
Από την πρώτη στιγμή κυριάρχησε ο τυφλός διχασμός, μνημόνιο/αντιμνημόνιο, και παραμένουμε τέσσερα χρόνια μετά την υπαγωγή στο μηχανισμό στήριξης σε μια σχεδόν εμφυλιοπολεμική κατάσταση. Αναπτύχθηκαν διάφορες θεωρίες για να εξηγηθεί το κακό που μας βρήκε: Από το ότι η Μέρκελ θέλει να μας μετατρέψει σε φτηνό θέρετρο για τους Γερμανούς συνταξιούχους, μέχρι ότι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι μας την έστησαν για να βάλουν χέρι στα πετρέλαια. Επινοήθηκαν διάφορα άλλοθι, με την αξιοποίηση και των λαθών των εταίρων, με αποτέλεσμα να μην έρθει ποτέ η ώρα της ανάληψης ευθύνης και, κυρίως, χωρίς καμία διάθεση σύνδεσης με τον ευρωπαϊκό κόσμο. Αυτή είναι ίσως και η σημαντικότερη αιτία της αδυναμίας εξόδου από το τέλμα.
Η ΕΕ ήταν πάντα για εμάς τα «πακέτα» και η δυνατότητα του εύκολου δανεισμού. Από τις χωματερές μέχρι την κατάσταση των φυλακών, από τη μεταχείριση των ομοφυλόφιλων μέχρι τον ανεφάρμοστο αντικαπνιστικό νόμο, στα μεγάλα και στα μικρά, η απόσταση και η απόκλιση από το ευρωπαϊκό παράδειγμα είναι μεγάλη. Με την κρίση, αυτή η ιδιαιτερότητα έγινε η θηλιά που μας έπνιξε. Γιατί εδώ δεν υπάρχει σοβαρό κράτος, όπως λ.χ. στην Ιταλία, για να λειτουργεί απρόσκοπτα ακόμη και μέσα σε πολιτική αστάθεια, δεν υπάρχει ισχυρή αίσθηση δημόσιου συμφέροντος για να επιτευχθεί στοιχειώδης πολιτική συναίνεση στα κρίσιμα επίδικα, όπως στην Ιρλανδία, δεν υπάρχει βαθιά δημοκρατική κουλτούρα για να αποφευχθούν εξτρεμισμοί και φασιστικά φαινόμενα, όπως στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Με το που έφυγε από πάνω μας το λούστρο της ευημερίας, αποκαλύφθηκε το βάθος της ελληνικής καθυστέρησης: Ένα πολιτικό σύστημα ανίκανο να διαχειριστεί δύσκολες καταστάσεις, συστημική διαφθορά, μια ελίτ παρασιτική και κοινωνικά ανεύθυνη, μια διοίκηση τεράστια και αντιπαραγωγική, ένα κοινωνικό κράτος σαθρό και πολύ χαμηλό επίπεδο συλλογικής νοημοσύνης.
Και τώρα; Το μοναδικό πρόγραμμα που υπάρχει είναι το μνημόνιο.Τα κόμματα το δαιμονοποιούν και το κακοποιούν χωρίς να μπορούν να το αντικαταστήσουν με κάτι άλλο. Κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση κηρύττουν μετάβαση σε μια νέα εποχή απεξάρτησης από την Τρόικα την ώρα που δεν έχουν σοβαρή πρόταση με την οποία θα διασφαλίζεται η επιστροφή στις αγορές χωρίς την εγγύηση και τη βοήθεια των πιστωτών. Ο ΣΥΡΙΖΑ μοιράζει λεφτά σε όλους και η κυβέρνηση σε λιγότερους. Ο ΣΥΡΙΖΑ υπόσχεται κατάργηση του ΕΝΦΙΑ, η κυβέρνηση μείωση φόρων. Ο ΣΥΡΙΖΑ εξαγγέλλει διορισμούς, η κυβέρνηση δίνει (ακόμη) συντάξεις στα 50. Και οι δύο πολιτικοί αντίπαλοι καλλιεργούν τον εύφλεκτο ελληνικό ευρωσκεπτικισμό δημιουργώντας την αίσθηση ότι τα προβλήματά μας θα τελειώσουν μαζί με το μνημόνιο και την Τρόικα. Το αφήγημα σε καμία περίπτωση δεν εξηγεί πόσο μεγάλο προνόμιο είναι η παρουσία μας στον σκληρό πυρήνα της Ε.Ε, πόσο πιο δύσκολη είναι η ζωή των περισσότερων λαών εκτός Ε.Ε, πόσους κινδύνους θα αντιμετωπίζαμε εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου, πόσο μοναδικό είναι αυτό που μας συνέβη, να δοθούν 250 δισ. για την ελληνική διάσωση, πόσο αναπόφευκτο ήταν το μνημόνιο αφού δεν υπήρξε ποτέ ελληνική αντιπρόταση, κάποιο εθνικό σχέδιο, πόσο αναγκαία είναι η εποπτεία για να μην ξαναγυρίσουμε στα ελλείμματα, ότι, τελικά, για να νικηθεί ο νεοφιλελευθερισμός πρέπει οι πολέμιοί του να στέκονται στα πόδια τους και όχι να ψάχνουν, απελπισμένα, για δανεικά.
Ακόμη και αν στο τάφο της Αμφίπολης κρύβεται η Ολυμπιάδα ή η Ρωξάνη, το τέλος της ελληνικής κρίσης δεν θα έρθει με το τέλος του μνημονίου και της Τρόικας αλλά με εκείνο των ελληνικών μύθων: Ότι δεν χρωστάμε/μας χρωστάνε, ότι τα πετρέλαια θα μας πλουτίσουν, ότι οι Ρώσοι αδελφοί θα μας σώσουν, ότι λεφτά υπάρχουν, ότι αρκεί να πάρουμε πίσω το κατοχικό δάνειο, ότι η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει.
«Η Ελλάδα πεθαίνει. Πεθαίνουμε σα λαός. Κάναμε τον κύκλο μας, δεν ξέρω πόσες χιλιάδες χρόνια, ανάμεσα σε σπασμένες πέτρες και αγάλματα. Και πεθαίνουμε. Αλλά αν είναι να πεθάνει η Ελλάδα, να πεθάνει γρήγορα. Γιατί η αγωνία κρατάει πολύ και κάνει πολύ θόρυβο».(Το βλέμμα του Οδυσσέα, Θ. Αγγελόπουλος, 1995).

25 Σεπ 2014

Ο 11ος Μήτσος


Του Ανδρέα Πετρουλάκη, από τους protagon.gr
O Λάκης Λαζόπουλος είναι αναμφίβολα ο σημαντικότερος σατιρικός ανατόμος της κοινωνίας μας στη σύγχρονη εποχή. Πήγε πολύ πιο πέρα από τον Χάρρυ Κλυνν, του οποίου η σάτιρα εστιαζόταν περισσότερο στους γραφικούς και άνοιξε όλη τη βεντάλια της ελληνικής κακοδαιμονίας. Έψαξε και έφτιαξε Μήτσο-Μήτσο όλο το ψηφιδωτό της μικροαστικής Ελλάδας έτσι που η ιστορική αυτή εκπομπή μπορεί να πει κανείς ότι ήταν το τηλεοπτικό ντιβάνι του ψυχαναλυτή από όπου ανάβλυζαν όλα τα συμπτώματα που είχαν σημαδέψει την εφηβεία της κοινωνίας μας. Οι χαρακτήρες του ήσαν πλήρεις και καθημερινοί, τους γνωρίζαμε, τους συναντούσαμε γύρω μας- ο ιδιοφυής δημιουργός είχε αποκρυπτογραφήσει με ένα πραγματικά μοναδικό τρόπο τον κόσμο που ζούσαμε.
Από το ψηφιδωτό έλειπε μόνο ένα κομμάτι. Ο χαρακτήρας του leader των μικροαστών. Του ήρωα εκείνου ο οποίος θα έπειθε τους φοβικούς και καχύποπτους Μήτσους να τον ακολουθήσουν γιατί θα μιλούσε τη γλώσσα τους. Και τη γλώσσα τους ασφαλώς τη γνωρίζει ο ίδιος ο Λαζόπουλος καλύτερα από τον καθένα. Αυτόν τον 11ο Μήτσο τον έφτιαξε μερικά χρόνια αργότερα και είναι ο ήρωας που βλέπετε ορισμένες Τρίτες στη σκηνή και τον μπερδεύετε με τον Λαζόπουλο. Αγνοείτε ότι ο δημιουργός εχει αποσυρθεί και έχει δώσει τη θέση του στον ρόλο, στο δημιούργημα. Νομίζω είναι ο πιο πλήρης ήρωας του Λαζόπουλου που συμπυκνώνει τα πιο αντιπροσωπευτικά χαρακτηριστικά των Μήτσων.
Έχει πολύ Φευγουλέα. Τον ήρωα εκείνο δηλαδή που εξαπολύει ατέλειωτους μονολόγους της αυθεντίας στον υπάκουο ακροατή που είναι υποχρεωμένος να συμφωνεί μαζί του και να γελά με τα υποτιθέμενα αστεία του. Τα οποία είναι φτηνά σόκιν, πονηρά κλεισίματα του ματιού, διακωμώδηση σωματικών αδυναμιών. Αλλά και τα υποτιθέμενα σοβαρά του αξιωματικού που κάνει κριτική στο σύστημα μέσα στα κεντρικά γραφεία της ΕΛΑΣ με τη φωτογραφία του Πρωθυπουργού από πίσω, ακριβώς όπως ο 11ος Μήτσος κάνει την επανάστασή του από στα κανάλια των μεγαλοεπιχειρηματιών, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά που του έχει παραχωρηθεί από τη δημοτική αρχή άλλων επιχειρηματιών.
Έχει πολύ φοβισμένο υπαλληλάκο. Που βλέπει συνωμοσίες, βολικές διαπλοκές χωρίς όνομα, ένα παντοδύναμο απρόσωπο σύστημα που κατασπαράσσει αυτόν τον άβουλο αθώο και τους ομοίους του. Έχει τον γέρο της γριάς, με απλοϊκές προσεγγίσεις και θυμωμένους φιλιππικούς. Έχει τον οργισμένο γύφτο εκφωνητή, με υψωμένο δάκτυλο να παραδίδει μαθήματα στην κοινωνία, ένα τυπικό μοντέλο μικροαστικού καταγγελτικού διδακτισμού. Έχει τον Μήτσο της Λάρισας για να μιλάει συνωμοτικά στους νέους του ακροατηρίου και τον Αθηναίο ξάδερφό του να κάνει παιδαριώδεις πολιτικές αναλύσεις. Ασφαλώς τη θεϊκή χήρα Μήτση, τον τελειότερο χαρακτήρα, να απλώνει τα χέρια στους μηρούς της και να λέει «οσονούπω, στρατηγέ μου, η κατάσταση θα αλλάξει». Και στα μεσοσδιάστήματα πετάει και μια Καρακαλτάκα προς τέρψιν του κοινού.
Κανείς χαρακτήρας των Μήτσων δεν είχε χιούμορ- το πολύ να κάνανε χοντρές πλάκες. Το χιούμορ προέκυπτε από την πλοκή, τους διαλόγους, τις ανατροπές, τις εμμονές, τις εσωτερικές αντιθέσεις που έστηνε ο μάστορας δημιουργός τους ερήμην των πρωταγωνιστών του. Οι ίδιοι ήσαν ανυποψίαστοι για το άφθονο γέλιο που προκαλούσαν. Για αυτό εκπλήσσομαι όταν μου λένε διάφοροι ότι δεν γελάνε με τον Λαζόπουλο αυτήν την εποχή. Μα γιατί ο ήρωας του Λαζόπουλου δεν έχει ποτέ χιούμορ. Ο ήρωας του Λαζόπουλου τα ξέρει όλα, φοβάται τα πάντα, καταγγέλλει το σύμπαν, δεν φταίει για τίποτα. Πουλάει ευαισθησία και φιλευσπλαχνία και είναι έμπλεως συναισθήματος, θυμικού και θυμού εις βάρος της πιο σύνθετης πολιτικής σκέψης. Ο Λαζόπουλος είναι εκείνος που έχει το δαιμόνιο ανεξάντλητο χιούμορ, την απίθανη ευστροφία, το πολιτικό κριτήριο, τη μόρφωση αλλά και τον κοσμοπολιτισμό, το χρήμα και τις γνωριμίες με μεγαλοαστούς, που οι ήρωές του δεν φαντάζονται. Άλλωστε, όπως λέει και ο Ψινάκης, στην κανονική του ζωή, με τις παρέες του, δεν συζητά για τη φτώχεια και τα βάσανα του κοσμου όπως κάνει ο τελευταίος του ήρωας.
Νομίζω ότι ο χαρακτήρας έχει ολοκληρωθεί και ίσως έχει κλείσει τον κύκλο του. Όλοι εμείς που επί χρόνια θαυμάσαμε και μερικές φορές ζηλέψαμε τη δημιουργική του ιδιοφυία περιμένουμε πότε αυτός ο σύγχρονος Τσιφόρος θα γυρίσει σελίδα.

14 Σεπ 2014

Είναι Σατανάδες οι περιπτεράδες;


Του Κωνσταντίνου Ζούλα, από την Καθημερινή

Προφανώς θα το μάθατε. Η Ολομέλεια του ΣτΕ αποφάσισε την αναστολή της υπουργικής απόφασης να δοκιμαστεί έστω και πιλοτικά το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές. Δεν ξέρω, όμως, αν ακούσατε και τους λόγους που επικαλέστηκαν οι δικαστές. Έκριναν ότι οι εργαζόμενοι τις Κυριακές, όχι μόνον θα υποστούν ανεπανόρθωτη οικονομική βλάβη, αλλά και «δυσεπανόρθωτη ηθική βλάβη»!
Αντιγράφω την απόφαση, γιατί ειλικρινά και τώρα αδυνατώ να την πιστέψω. Θα υποστούν, λέει, «δυσεπανόρθωτη ηθική βλάβη» όσοι έμποροι και υπάλληλοι «απολέσουν το δικαίωμα στην άσκηση της θρησκευτικής λατρείας»! Καταλάβατε τι μας λέει το ΣτΕ; Ότι κάποιοι υπάλληλοι ειδικώς αν δεν πάνε την Κυριακή στην Εκκλησία θα κινδυνεύσουν να γίνουν αντίχριστοι. Και ότι αποκλείεται τούτο να αποτραπεί αν π.χ. εκκλησιαστούν κάποια άλλη μέρα.
Επιχειρώντας να εμβαθύνω λίγο στα άδυτα του μυαλού των δικαστικών μας, θα τους πρότεινα αρχικώς να αποφεύγουν να αγοράζουν ψωμί και γλυκά. Διότι κατά τη λογική τους, τόσο οι ιδιοκτήτες φούρνων όσο και οι ζαχαροπλάστες που εργάζονται επί τόσα χρόνια και τις Κυριακές θα πρέπει οπωσδήποτε να έχουν υποστεί όχι «δυσεπανόρθωτη», αλλά «ανήκεστο βλάβη». Καλό θα ήταν επίσης να αποφεύγουν και τους κινηματογράφους, τα θέατρα και τις καφετέριες. Διότι και στα συγκεκριμένα κολαστήρια οπωσδήποτε εργάζονται αντίχριστοι κι ας μην το δείχνουν. Και μακριά βέβαια και από τους περιπτεράδες, πολλοί εκ των οποίων είναι βέβαιο ότι κρύβουν μέσα τους έναν Κατσούλα και δεν το ’χουν σε τίποτα να μυήσουν τους σεπτούς μας δικαστές στον Σατανισμό την ώρα που αγοράζουν την εφημερίδα τους.
Ξέρω τι θα σκέφτονται διαβάζοντας αυτές τις γραμμές ο πρόεδρος του ΣτΕ Σωτ. Ρίζος και η εισηγήτρια της απόφασης Μαρία Καρακανώφ. Ότι αποκρύβω το έτερο αιτιολογικό της. Ότι δηλαδή μαζί με τη θρησκευτική λατρεία, οι υπάλληλοι θα υποστούν «δυσεπανόρθωτη ηθική βλάβη» και για «την απώλεια της απολαύσεως του από κοινού με την οικογένειά τους ελεύθερου χρόνου κατά την κοινή αργία της Κυριακής».
Αποφεύγοντας να φαιδρύνω περαιτέρω τη «συζήτηση» (υποστηρίζοντας π.χ. ότι οι πρώτοι που στερούνται τους οικείους τους τις Κυριακές είναι οι παπάδες) θα σας πω τι συνέβη όχι σε μια μακρινή μας χώρα, αλλά στην Κύπρο. Διότι όσα θα διαβάσετε είναι, νομίζω, αποκαλυπτικά, για το πόσο πιο σοβαρά αντιμετωπίζει η συγκεκριμένη χώρα την οικονομική κρίση σε σχέση με τους δικούς μας. Και εννοώ βέβαια και τους κυβερνώντες, καθώς πλην των κ. Κ. Χατζηδάκη, Ν. Δένδια και Φ. Πιπιλή, ουδείς άλλος αποτόλμησε έστω να σχολιάσει τη φαιδρή απόφαση του ΣτΕ.
Στην Κύπρο, λοιπόν, ήδη από την άνοιξη του 2013 αποφασίστηκε να λειτουργούν όσα καταστήματα το επιθυμούν και τις Κυριακές, όπως και τις Τετάρτες και τα Σάββατα τα απογεύματα. Καθιερώθηκε, δηλαδή, πιλοτικά πλήρης απελευθέρωση. Ξέρετε, όμως, ποιον όρο έθεσε η κυβέρνηση; Γι’ αυτές τις επιπλέον ώρες, όσες επιχειρήσεις αποφασίσουν να λειτουργήσουν να προσλάβουν νέους υπαλλήλους. Τι αποτέλεσμα είχε το συγκεκριμένο μέτρο; Να δημιουργηθούν 6.000 θέσεις απασχόλησης. Ναι, οι περισσότερες ήταν μερικής απασχόλησης, αλλά νέες θέσεις απασχόλησης.
Θα αναρωτηθείτε: δεν υπήρξαν αντιδράσεις; Υπήρξαν. Κυρίως από τους φούρνους και τα μίνι μάρκετ που έχασαν το μονοπώλιο που είχαν να λειτουργούν τις Κυριακές, όπως και από κάποιους μικρομαγαζάτορες. Έγιναν και συγκεντρώσεις. Τι συνέβη, όμως, παράλληλα; Ξεσηκώθηκαν οι νεοπροσληφθέντες υπάλληλοι και προειδοποίησαν την κυβέρνηση να μην τολμήσει να πάρει το μέτρο πίσω. Και επειδή θα συνιστούσε, όντως, παγκόσμια πρωτοτυπία να διώχνει μια κυβέρνηση υπαλλήλους που τους θέλουν οι εργοδότες τους, το μέτρο είναι ακόμη σε ισχύ, με θεαματικά μάλιστα αποτελέσματα.
Κράτησα για το τέλος τη στάση που τήρησε η Εκκλησία της Κύπρου, γιατί συνιστά ένα μάθημα όχι μόνον για τους δικούς μας ακραίους Μητροπολιτάδες, αλλά και για το ΣτΕ που βάλθηκε να τους εκπροσωπήσει. Η Εκκλησία της Κύπρου απλώς ζήτησε από την κυβέρνηση το ωράριο τις Κυριακές να μην είναι από τις 10 π.μ. ώς τις 9 μ.μ., αλλά από τις 11.30 ώς τις 7.30 μ.μ. Για να μπορούν όσοι πολίτες το επιθυμούν να εκκλησιάζονται, αλλά και για να προλαβαίνουν προφανώς να ψωνίζουν και οι παπάδες. Καταλάβατε, λοιπόν, τώρα, κύριοι του ΣτΕ, γιατί το άκουσμα και μόνον της απόφασή σας προκάλεσε σε πολλούς από εμάς τη σκέψη ότι «δυσεπανόρθωτη» είναι η κατάσταση της χώρας όσο διοικείται από «δυσπροσάρμοστα» μυαλά;

5 Σεπ 2014

Η 3η του Σεπτέμβρη: μια μικρή Συνθήκη των Σεβρών

Του Ανδρέα Πετρουλάκη και της Λίνας Παπαδάκη, από την athensvoice.gr
Η διακήρυξη της 3ης Σεπτεμβρίου δεν είναι ένα κείμενο που αφορά ένα κόμμα και τους οπαδούς του. Είναι η ιδρυτική πράξη μιας ολόκληρης εποχής για τη χώρα που γνώριζε για πρώτη φορά συνθήκες πραγματικής ελευθερίας. Το ΠΑΣΟΚ, το κόμμα-ψυχογράφημα του λαού μας, βρέθηκε εκεί για να μας συστήσει τον εαυτό μας, τι μπορούμε να την κάνουμε την ελευθερία αυτή τώρα που φεύγαμε από την παντοδυναμία του χωροφύλακα. Και πώς, απελευθερώνοντας όλες τις δημιουργικές δυνάμεις και τα ταπεινά μας ένστικτα, εμείς θα την οδηγούσαμε στην παντοδυναμία του συνδικαλιστή, του γιάπη, του φοροφυγά.

O δεξιά ήταν ο αναιμικός συμπαίκτης. Συντηρητική, θρησκόληπτη, οπισθοδρομική και φτωχή σε πρόσωπα και ιδέες, έδωσε στο ΠΑΣΟΚ τον πρωταγωνιστικό ρόλο του αναμορφωτή της κοινωνίας γιατί δεν έκανε ούτε τα στοιχειώδη που είχαν από χρόνια κάνει τα συντηρητικά κόμματα της Ευρώπης. Επί ΠΑΣΟΚ η κοινωνία έκανε άλματα. Συχνά στο κενό. Από τα σεντόνια που τύλιγαν τους μοιχούς μέχρι το νεύμα του αρχηγού στη Δήμητρα είχαν περάσει μόλις 20 χρόνια. Από τα πιστοποιητικά εθνικών φρονημάτων μέχρι τις αθρόες πελατειακές προσλήψεις, από την παντοδυναμία της πανεπιστημιακής έδρας μέχρι την ψήφο των φοιτητών στην ανάδειξη πρυτάνεων, από το λεωφορείο της γραμμής μέχρι το Καγιέν, από το κεραμίδι στο κεφάλι μέχρι την τριώροφη μεζονέτα, από το πατρικό στο χωριό μέχρι το εξοχικό στη Μύκονο, από το ραδιοφωνικό θέατρο της Δευτέρας μέχρι τον Προμηθέα Δεσμώτη στην πλατεία του χωριού, είχε περάσει μια ολόκληρη εποχή τροχάδην. Μοιάζει σαν να παράπεσε η αληθινή μας εποχή, «κάπου ανάμεσα Τρίτη και Τετάρτη».
Έγιναν σε λίγο χρόνο αλλαγές που σε άλλες χώρες πήραν πολλές δεκαετίες. Συμπυκνωμένη πρόοδος. Τα φρούτα που διατηρούνται στην ψύξη και βγαίνουν στο λιοπύρι μαραίνονται πριν ωριμάσουν. Η κοινωνία δεν μπόρεσε να μεταβολίσει τις αλλαγές που κατέκλυσαν τη ζωή μας για αυτό γέννησε τέρατα. Αναξιοκρατία, κομματικό κράτος, καταναλωτισμό, εξαχρείωση ηθών, οικονομικές φούσκες, διόγκωση της διαφθοράς. Αλλά και πραγματική ευημερία, κοινωνικό κράτος, επιχειρηματικότητα, κοινωνικές ελευθερίες, κοσμοπολιτισμό και εξωστρέφεια. Μια χώρα αντιφάσεων, δημιούργημα ενός αντιφατικού κόμματος που αντικατόπτρισε όσο κανένα άλλο το υπερεγώ του λαού. Αυτοκαταστροφικό αλλά με ζωώδες ένστικτο αυτοσυντήρησης, κενοτόμο αλλά μακάριο, υψηλόφρον αλλά ιδιοτελές, υψιπετές αλλά διονυσιακό, του μέγιστου στόχου αλλά της ελάσσονος προσπάθειας.
Από δίπλα ο φτωχός συγγενής, η δεξιά, μάθαινε ότι θα μπορούσε να επιβιώσει μόνο αν του μοιάσει (τελευταία φαίνεται ότι το πιστεύει και η αριστερά αυτό). Όμως η αξία του πρωτότυπου φαίνεται από τη γύμνια του αντίγραφου. Η ΝΔ του ύστερου Καραμανλή αντέγραψε μόνο τα λάθη του, δημιουργώντας ένα θλιβερό κομματικό υβρίδιο θρησκόληπτων, εθνικόφρονων σοσιαλιζόντων που επιτάχυνε την πορεία μας προς τον όλεθρο. Δεν είχε αντιληφθεί ότι το ΠΑΣΟΚ, όποτε οδηγούσε τη χώρα στα βράχια, άλλαζε πρόσωπα και πορεία – δύο περίοδοι διακυβέρνησης, δύο νέες γενιές στελεχών, δύο νέα σταθεροποιητικά προγράμματα της οικονομίας. Εξαερώθηκε όταν η μοιραία τρίτη γενιά φάνηκε ανίκανη να συντηρήσει το μύθο του.
Τηρουμένων των αναλογιών, η διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη ήταν η Συνθήκη των Σεβρών της κοινωνίας μας. ΄Εθεσε όρια πολύ πέρα από αυτό που ήμασταν μέχρι τότε αλλά και από αυτό που μπορούσαμε να πάμε, και εμείς πήγαμε ακόμα πιο πέρα χωρίς να την εφαρμόσουμε ποτέ. Η χώρα απογειώθηκε, έπαθε απώλεια στήριξης και προσγειώθηκε ανώμαλα. Η χρεοκοπία ήταν η Μικρασιατική Καταστροφή, το μνημόνιο ήταν η Λωζάνη. Με πολύ πόνο και μεγάλες αδικίες η Ελλάδα ήταν πια καταδικασμένη να περιοριστεί στα όρια των πραγματικών της δυνατοτήτων, που και πάλι ήταν αρκετά πιο μπροστά από το σημείο που ξεκινήσαμε.

Το ΠΑΣΟΚ ως τινέιτζερ



Της Ξένιας Κουναλάκη, από την Καθημερινή.

Σύμφωνα με την εθνική αοιδό του Κινήματος, Ρίτα Σακελλαρίου, «μια σαραντάρα ίσον με δύο εικοσάρες». Το ΠΑΣΟΚ, αν και σαραντάρισε χθες, μοιάζει να συμπεριφέρεται ως εικοσάρα, επαναλαμβάνοντας τα λάθη της πρώτης του νιότης. Κι αυτό, σε μία εποχή που η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία βλέπει μπροστά της μία ιδανική ευκαιρία να αρθρώσει διακριτό λόγο για την οικονομική κρίση. Αν ο στόχος του εκσυγχρονισμού και η ευημερία της δεκαετίας του ’90 συρρίκνωσαν τις ιδεολογικές διαφορές μεταξύ δύο μεγάλων παρατάξεων, τα τελευταία πέντε χρόνια ο ρόλος των κεντροαριστερών κομμάτων αποκτά νέο momentum. Η όξυνση των ανισοτήτων, η διάσωση ενός βιώσιμου κοινωνικού κράτους, η προσπάθεια να αποτραπεί η κατάρρευση των ασφαλιστικών ταμείων, με δεδομένη τη νέα δημογραφική πραγματικότητα στη γηραιά ήπειρο, οι προτάσεις για το μεταναστευτικό ώστε να μην οδηγήσει η εισροή προσφύγων σε άνοδο της Ακροδεξιάς είναι οι επείγουσες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Ειδικά στην Ελλάδα, όπου ο ΣΥΡΙΖΑ ακόμη δεν έχει αποσαφηνίσει τη σχέση του με την Ευρώπη και θεωρεί ότι η προάσπιση των οικονομικά και κοινωνικά ασθενέστερων στρωμάτων ισοδυναμεί με προσκόλληση στα συντεχνιακά προνόμια του παρελθόντος, ενώ η σαμαρική Ν.Δ. δυσκολεύεται να διαρρήξει τις σχέσεις της με τον εθνικισμό, την Εκκλησία και την κοινωνική συντήρηση, μία φιλοευρωπαϊκή Κεντροαριστερά με κοινωνικές ευαισθησίες θα μπορούσε να αναδειχθεί εκλογικά ίσως και πρώτη δύναμη.

Το κυριότερο πρόβλημα είναι το αντιφατικό αυτό κόμμα που βρίσκεται αναπόφευκτα, λόγω ιστορίας, εκλογικής και κοινωνικής επιρροής, στο επίκεντρο της υπό διαμόρφωση Κεντροαριστεράς. Δεν συμμερίζομαι όσους απαξιώνουν σύσσωμη τη μεταπολιτευτική διαδρομή του ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ είναι ΚΑΙ το κόμμα της αναδιανομής του πλούτου, της εθνικής συμφιλίωσης, της αναμόρφωσης του οικογενειακού δικαίου του ΕΣΥ, της ένταξης στην ΟΝΕ, της ανόδου του βιοτικού επιπέδου, αλλά και ΚΑΙ το κόμμα της διαφθοράς, των πελατειακών σχέσεων, του λαϊκισμού, του αυριανισμού, της οικογενειοκρατίας. Κι αν πλέον ασκεί το ίδιο σκληρή αυτοκριτική στα πεπραγμένα του, δεν μπορεί να απεμπλακεί από τον μεσσιανισμό, την έλλειψη εσωκομματικής δημοκρατίας, τον αυταρχικό τρόπο λειτουργίας υπό τη σκιά του ηγέτη-πατέρα αφέντη. Κάθε αρχηγός του κόμματος είχε ιδιοκτησιακή σχέση με το ΠΑΣΟΚ. Από τον Σάκη Καράγιωργα, τις αποπομπές διαφωνούντων από τον Ανδρέα μέχρι το δαχτυλίδι που έδωσε ο Σημίτης στον Γιώργο Παπανδρέου και τις αποδοκιμασίες του Ευάγγελου Βενιζέλου, καθώς και τις εκκλήσεις για διαγραφή του ΓΑΠ, η αντίληψη περί εσωκομματικής δημοκρατίας και σεβασμού της διαφορετικής γνώμης είναι κοινή. Μέχρι σήμερα.

Μαζί με την κρίση μέσης ηλικίας του ΠΑΣΟΚ, φαίνεται ότι έρχεται κι ο παλιμπαιδισμός. Γιατί οι πρόσφατες εικόνες του Ζαππείου δεν θυμίζουν ώριμο σαραντάρη, αλλά έφηβο που τραμπουκίζει.
Έντυπη