"Όσο αυξάνεται η γνώση μειώνεται το εγώ, ενώ όσο μειώνεται η γνώση αυξάνεται το εγώ!"

21 Ιουν 2010

Η καταγωγή των Σαρακατσαναίων - Μύθος και πραγματικότητα

"Προσερχόμενο στην επιστημονική γνώση το πνεύμα δεν είναι πάντα νεαρό. Είναι μάλιστα αρκετά γερασμένο, γιατί κουβαλά την ηλικία των προκαταλήψεών του".

G. Bachelard

 Με moto αυτό το απόσπασμα, ο Σαρακατσάνος, Γιώργος Τσουμάνης, Διευθυντής του Β΄ Πειραματικού Δημοτικού Σχολείου Ιωαννίνων, εξετάζει σε ένα πόνημα 200 σελίδων, με τίτλο: "Η καταγωγή των Σαρακατσαναίων - Μύθος και πραγματικότητα",  το θέμα της καταγωγής των ελληνόφωνων νομάδων κτηνοτρόφων που ονομάζονται Σαρακατσαναίοι.Ο Γιώργος Τσουμάνης, με ένα λόγο μετρημένο, λιτό και δηλωτικό, ακριβώς όπως ο ίδιος είναι και στην προσωπική του ζωή, χωρίς να ωραιοποιεί, αλλά ούτε και να μηδενίζει την ιστορία των Σαρακατσαναίων, προσπαθεί να δημιουργήσει μία προβληματική διαλόγου γύρω από την σκόπιμα υπερτονισμένη από τον κυρίαρχο λόγο αντίληψη, πως δήθεν  οι Σαρακατσαναίοι είναι μια ανάδελφη φυλή που έλκει την καταγωγή της από τα αρχαία χρόνια. Αξιοποιώντας γραπτές και προφορικές πηγές το βιβλίο υποστηρίζει, αντίθετα από αυτήν την έως τώρα επικρατούσα και κυρίαρχη άποψη,  ότι οι Σαρακατσαναίοι είναι δημιούργημα των χρόνων της Τουρκοκρατίας και δεν υπάρχουν ως ξεχωριστή πολιτισμική ομάδα ή φυλή από τα αρχαία χρόνια.
Ο χώρος της έρευνας και μελέτης του βιβλίου είναι η Ήπειρος, όπου οι Σαρακατσαναίοι έμειναν από τους τελευταίους στην Ελλάδα, που άφησαν τον παραδοσιακό τρόπο ζωής με τις συνεχείς μετακινήσεις. Στο δοκίμιο αυτό ο Γ. Τσουμάνης, αξιοποιεί τις γραπτές αλλά και προφορικές πηγές του,  τις οποίες αναμειγνύει δημιουργικά με  σύγχρονες βιβλιογραφικές πολυεπιστημονικές και διεπιστημονικές απόψεις, στοιχειοθετώντας  έναν επιστημονικό λόγο για την καταγωγή των Σαρακατσαναίων, όχι με σκοπό να επιβάλλει τη δική του προκατασκευασμένη θέση, αλλά να προκαλέσει έναν διάλογο γύρω από γενικότερα ζητήματα που έχουν ως βάση στερεότυπα ιδεολογήματα περί καταγωγής και φυλετικής καθαρότητας διαφόρων πολιτιμικών ομάδων στον ελληνικό χώρο. Χωρίς να αναιρεί την επικρατούσα άποψη, περί ελληνικότητας των Σαρακατσαναίων, δημιουργεί προύποθέσεις για μία άλλη ανάγνωση της καταγωγής, όχι με εθνοκεντρικά χαρακτηριστικά, αλλά ως δημιούργημα και αποτέλεσμα κοινωνικών διεργασιών.
Ελπίζω, βέβαια, να υπάρξει  παρουσίαση του βιβλίου στα Γιάννενα, την Ηγουμενίτσα και σε άλλες πόλεις, στις οποίες παρατηρείται  μεγάλη συγκέντρωση Σαρακατσαναίων. Θεωρώ όμως, ότι το βιβλίο δεν απευθύνεται μόνο στους φίλους Σαρακατσαναίους, αλλά αφορά όλους όσους ενδιαφέρονται ή αρέσκονται να μελετούν ιστορικά, λαογραφικά, εθνολογικά ή φιλοσοφικά θέματα.
Ελπήνωρ

12 σχόλια:

  1. Υπάρχει και η αξιόπιστη μέθοδος του DNA. Όλα τα άλλα είναι απόψεις!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Απόψεις όμως επιστημονικά τεκμηριωμένες!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Αν οι Σαρακατσανοι ειναι μορφωμα της τουρκοκρατιας τοτε δικαιολογημενα και τα μπαστια τους αξιζει να γραφουν αυτα που γραφουν!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Τα μπαστιά φαίνονται από τα λόγια και τις πράξεις τους. Και απ' ότι φαίνεται σε άλλον αξίζει να γράφει αυτό που γράφει....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. ΟΙ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΟΙ ΗΤΑΝ ΟΙ ΠΡΟΥΧΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΑΝΕΒΗΚΑΝ ΣΤ ΑΓΡΑΦΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΓΥΡΩ ΣΤΑ 1400 ΩΣΤΕ ΝΑ ΜΕΙΝΟΥΝ ΑΔΟΥΛΩΤΟΙ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΑΝ ΣΤΑ 400 ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΑΝ ΜΙΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΣΥΝΑΦΙΚΗ ΛΟΓΩ ΓΑΜΩΝ ΚΑΙ ΚΟΥΜΠΑΡΙΩΝ ΣΧΕΣΗ -ΦΥΛΗ ΠΟΥ ΣΤΟΥΣ ΔΙΩΓΜΟΥΣ ΤΟΥ ΑΛΗ ΠΑΣΑ ΕΚΠΑΤΡΙΣΤΗΚΑΝ ΔΙΑΣΠΑΡΟΜΕΝΟΙ Σ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.ΗΤΑΝ Η ΜΑΓΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΠΟΥ ΕΜΕΙΝΕ ΑΝΕΓΓΙΧΤΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΚΡΑΤΩΝΤΑΣ ΟΛΑ ΕΚΕΙΝΑ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΝΟΘΕΥΤΑ.ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΥΧΟΝΤΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΚΑΤΑΜΑΡΤΘΡΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΟΥΣ ΜΕ ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ ΤΑ 150 ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΜΑΔΙΣΜΟΥ ΣΤΙΣ ΠΡΩΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΤΗΝ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΤΡΑΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΛΠ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. καμμια σχεση με τα Αγραφα, μαλλον αρχαια Μακεδονια και Θρακη

      Διαγραφή
  6. Αυτοι που ηταν στα Αγραφα φιλε μου ηταν οι Παλαιοχωρισιοι η για αυτους που γνωριζουν καλα οι Καψομουνηδες!Τωρα οσον αφορα για τους Σαρακατσαναιους,ηρθαν επι τουρκοκρατιας απο τα βαλκανια και συγκεκριμενα απο την οροσειρα του Εμου που ειναι αναμεσα Βουλγαρια και Ρουμανια.Ειναι Σλαβικη φυλη οχι Ελληνικη!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. εδω μελετητες απο την ευρωπη λενε οτι ειμαστε αρχαιο ελληνικο φυλο και εσυ λεσ οτι ειμαστε σλαβοι μηπως μπερδευεσαι με τους βλαχους που ακομα και η γλωσσα τουσ δεν εχει καμια σχεση με την ελληνικη εν αντιθεση με τη δικια μας διαλεκτο

      Διαγραφή
    2. Είμαι Βλάχος, ωραία; Αποκαλύπτω πως όποιον Σαρακατσάνο γνώσιο ξέρω δεν μοιάζει ούτε στο ελάχιστο με Έλληνα και στην κυριολεξία παρόλο τις γλωσσικές ιδιαιτερότητες μας μοιάζουμε περισσότερο με Έλληνες. Οι γυναίκες οι Σαρακατσάνες έχουν φουσκωτά μάγουλα και δεν έχουν το μακρόστενο πρόσωπο των Ελληνίδων. Μα το Χριστό, δεν σου κάνω πλάκα. Δεν έχετε κάποιο μεσογειακό χαρακτηριστικό πάνω σας. Δεν το λέω προσβλητικά, κοίταξε στον καθρέφτη τον εαυτό σου να συνειδητοποιήσεις τι υποβάλλω.

      Δεν έχω ιδέα αν είστε Σλάβοι, μα είναι η πραγματικότητα.

      Διαγραφή
    3. Επίσης δεν λένε πως είστε "αρχαίο ελληνικό φύλο" άλλωστε θα είχατε καταγραφεί απο τους αρχαίους ιστορικούς αν είσασταν. Αποδεδειγμένο είναι πως είστε απο τα παλιότερα φύλα στην Ευρώπη κάτι που το παρεξήγησες ως "αρχαιοελληνικό", αλλά δεν με κάνει εντύπωση που είστε. Γενετικά ασφυκτικά σχετίζεστε με τους Εσθονούς, Φιλανδούς και άλλους γενετικά συσχετιζόμενους Ουράλιους. Τα γεγονότα δείχνουν πως είστε Ουράλιοι (Κυριολεκτικά, εξηγεί και την λέξη ΤΑΡΑΝΔΟΣ στην αρχαιοελληνική...την πήραμε απο εσάς αφού την κρατήσατε στη γλώσσα σας παρόλο που δεν είχαμε τάρανδους γύρω.). Αυτό δεν σας αποκλείει απο το να είστε Έλληνες άλλωστε εθνικότητα είμαστε και οι Βλάχοι και Σαρακατσάνοι και οι Κρήτες.

      Διαγραφή
    4. δεν ξερεις τι λες,
      ειναι ο αρχαιοτερος λαος, πιο αρχαιος απο τους κυκλαδιτες κα μινωιτες,
      συγκρινετε μονο με Σαρδηνια, και Βασκους, Η γενετικη τους ειναι αναμεσα Μακεδονια και Βουλγαρια, αλλα 5000 πριν τους Σλαυους, και 2500 χρονια πριν τους Ελληνες, Δεν ειναι τυχαιο οτι στους Καλλας η μια φυλη, η πιο ορεινη λεγεται Σαρακατ. οπως δεν ειναι τυχαιο η γενετικη ομοιοτητα τους μεταξυ τους Κατι που δεν βρισκεις στους Βλαχους, που ειναι Γλωσσικη οντοτητα. και οχι Εθνικη.
      Ειναι πιο παλιοι απο ολους

      Διαγραφή
  7. Ανθρωπολογικές έρευνες που έχουν γίνει, αποδεικνύουν ότι οι Σαρακατσάνοι στην πλειοψηφία τους είναι δολιχοκέφαλοι (μακρόστενο κεφάλι), όπως και οι περισσότεροι Έλληνες. Ένα χαρακτηριστικό τους είναι τα έντονα ζυγωματικά. Αντίθετα, οι Βλάχοι εμφανίζονται κατά πλειοψηφία ως στογγυλοκέφαλοι και μάλιστα με βραχυκεφαλία, χαρακτηριστικά σπάνια για τους Έλληνες. Προφανώς, η ανθρωπολογική εξέλιξη των Βλάχων έχει να κάνει με τον τόπο καταγωγής τους, που είναι η Βορειοανατολική Ήπειρος και η Βορειοδυτική Μακεδονία. Από τις περιοχές αυτές, πηγάζουν και αυτά τα ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά, τα οποία είναι ελαφρώς διαφοροποιημένα από τα συνηθισμένα των Ελλήνων, κοινά όμως με πολλούς Βορειοηπειρώτες και Δυτικομακεδόνες. Αντίθετα, οι Σαρακατσάνοι έχουν κοινά χαρακτηριστικά με τους περισσότερους Έλληνες, λόγω της διασποράς των ανθρώπων της Πίνδου τις προηγούμενες χιλιετίες σε όλο το λεγόμενο Ελλαδικό χώρο (ηπειρωτική χώρα, Μικρά Ασία, νησιά κ.λπ.). Και οι δυο τύποι (σαρακατσάνικος και βλάχικος) κατατάσσονται στο δειναρικό τύπο ανθρώπου, που είναι ο ένας από τους δύο βασικούς τύπους των Ελλήνων (ο άλλος είναι ο μεσογειακός). Επομένως, δεν έχει σημασία τί εντύπωση προκαλούν σε κάποιον οι Σαρακατσάνοι ή οι Βλάχοι, αφού υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που εμπεριέχουν αφενός, πολύ περισσότερα συγκρινόμενα στοιχεία, και αφετέρου πολύ μεγαλύτερη συστηματικότητα στη μεθοδολογία σύγκρισης. Αλλιώς, δεν θα χρειάζονταν οι μελέτες και τα πειράματα....

    ΑπάντησηΔιαγραφή