"Όσο αυξάνεται η γνώση μειώνεται το εγώ, ενώ όσο μειώνεται η γνώση αυξάνεται το εγώ!"

28 Ιαν 2017

Μια τριτοκοσμική Ελλάδα είναι εφικτή...



Μερικές φορές ξεχνάμε τι ήταν η Ελλάδα. Κι επειδή ξεχνάμε τι ήταν, δεν έχουμε και ακριβή επίγνωση του τι μπορεί να απογίνει. Δεν συνειδητοποιούμε το εύρος των πιθανοτήτων.
Του Θοδωρή Γεωργακόπουλου, από την Καθημερινή

Αποτέλεσμα εικόνας για Μια τριτοκοσμική Ελλάδα είναι εφικτήΥπάρχει λόγος που οι ηλικιακές ομάδες που είναι περισσότερο υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ και την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι οι ηλικιωμένοι. Ο λόγος είναι ότι αυτοί θυμούνται πώς ήταν η χώρα μας πριν μπει στο ευρώ και πριν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Θυμούνται τι σημαίνει "πληθωρισμός", τι συμβαίνει όταν ένα διεφθαρμένο κράτος έχει τη δυνατότητα να τυπώνει χρήμα για να πληρώνει τους εξαρτημένους ψηφοφόρους/πελάτες, ευτελίζοντας την αξία του και συσσωρεύοντας χρέος. Επίσης, θυμούνται γενικά πώς ήταν η χώρα πριν μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και από άλλες απόψεις, πολιτισμικά, κοινωνικά και οικονομικά. Όσοι γεννήθηκαν από τα τέλη της δεκαετίας του '70 και μετά δεν έχουν εικόνα εκείνης της Ελλάδας. Δεν έχουν ιδέα.
Πιθανότατα δεν γνωρίζουν πως όταν μπήκε στην "Ευρωπαϊκή Κοινότητα", που τότε ακόμα ήταν ένα κλειστό κλαμπ ισχυρών χωρών, η Ελλάδα ήταν με διαφορά το πιο φτωχό και αδύναμο μέλος της. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της χώρας τότε ήταν στο 60% του μέσου όρου της Ε.Ε. (το 2008 είχε φτάσει το 92%) και ακριβώς επειδή ήταν τόσο μεγάλη η διαφορά της οικονομίας της από τις οικονομίες των άλλων χωρών, με αίτημα του Ανδρέα Παπανδρέου (σε ένα “μνημόνιο”) δημιουργήθηκαν τα πρώτα διαρθρωτικά ταμεία που σκοπό είχαν να τονώσουν τις οικονομίες των φτωχώτερων χωρών (της Ελλάδας, και των άλλων που μπήκαν αργότερα) για να συγκλίνουν ταχύτερα με τις πλουσιότερες. Έκτοτε από αυτά τα ταμεία (τα οποία απέκτησαν διάφορα ονόματα στην πορεία, Μεσογειακά Προγράμματα, ΚΑΠ, ΚΠΣ, ΕΣΠΑ) μπήκαν στην οικονομία της Ελλάδας 160 δισ. ευρώ, ενώ η χώρα ταυτόχρονα με την ένταξή της σε έναν ισχυρό υπερεθνικό οργανισμό, και στη συνέχεια με την ένταξή της στη ζώνη του ευρώ, απέκτησε πρόσβαση και σε φτηνό δανεισμό από την παγκόσμια αγορά, κάτι που πριν από τη δεκαετία του '80 δεν υπήρχε ως δυνατότητα.
Χάρη στην Ε.Ε. η Ελλάδα έγινε η χώρα που οι άνθρωποι κάτω των 45 γνωρίζουν, αλλά πριν από αυτή, ήταν μια άλλη, πολύ πιο φτωχή, πολύ πιο αδύναμη, πολύ πιο ευάλωτη και πολύ πιο κλειστή και οπισθοδρομική.
Το διήγημα του Νόρμαν Σπίνραντ "Η Χαμένη Ήπειρος" γράφτηκε το 1970. Είναι μια δυστοπική ιστορία που εκτυλίσσεται σε ένα απώτερο μέλλον στο οποίο ολόκληρη η Βόρεια Αμερική έχει καταστραφεί και η Νέα Υόρκη είναι ένας γιγάντιος αρχαιολογικός χώρος τον οποίο επισκέπτονται για τουρισμό πλούσιοι Αφρικανοί. Το διήγημα, που δεν είναι από τα γνωστότερα του Σπίνραντ και που απ' όσο γνωρίζω δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά, υπάρχει σε μια συλλογή που λέγεται "Other Americas", η οποία περιλαμβάνει διηγήματα που φαντάζονται σκοτεινές παραλλαγές του Αμερικανικού μέλλοντος. Μιας και ζούμε μια πολύ σκοτεινή παραλλαγή του Αμερικανικού παρόντος σήμερα, πρόσφατα την ξαναδιάβασα και όταν έφτασα στη "Χαμένη Ήπειρο" βρήκα κάτι που δεν θυμόμουν: Μια εισαγωγή στην οποία ο συγγραφέας διηγείται τη στιγμή που εμπνεύστηκε τη συγκεκριμένη ιστορία. Επιτρέψτε μου να σας μεταφράσω ένα απόσπασμα:
"Βρισκόμουν στην κορυφή του λόφου της Ακρόπολης, ανάμεσα σε εκατοντάδες τουρίστες που περιδιάβαιναν τα θαυμάσια ερείπια της κλασσικής Ελλάδας. Έστρεψα το βλέμμα από τον Παρθενώνα και κοίταξα από ψηλά τη σύγχρονη Αθήνα που απλωνόταν μπροστά μου. Η θέα, που καλυπτόταν από μια αποκρουστική στιβάδα καυτού καλοκαιρινού νέφους, μου θύμισε ότι βρίσκομαι στον 20ο αιώνα, και πως η πόλη εκεί κάτω, με τους βρώμικους, θορυβώδεις, δρόμους της είχε πολύ περισσότερα κοινά στοιχεία με την Τιχουάνα του Μεξικού και τον Τρίτο Κόσμο, παρά με την παρελθούσα μορφή της, ως μητρόπολη του υψηλότερου πολιτισμού στον κόσμο. Κάπως λυπημένος από τη διαπίστωση αυτή κατέβηκα στην Πλάκα, μια περιοχή στις πλαγιές του λόφου γεμάτη με ταβέρνες, ταπεινά εστιατόρια και παραπήγματα που πουλούσαν σουβενίρ, και ήπια μισό λίτρο ρετσίνα, ένα ελληνικό κρασί που είναι καλύτερο να το πίνει κανείς όσο πιο γρήγορα γίνεται. Η Πλάκα ήταν γεμάτη τουρίστες, μικροεμπόριο, μουσική και θόρυβο. Μπορεί να έφταιγε η ρετσίνα, αλλά οι Έλληνες μου έμοιαζαν χαρούμενοι άνθρωποι που αγαπούσαν τη ζωή και ζούσαν το παρόν τους με μπρίο. Μετά όμως προχώρησα προς το ξενοδοχείο μου μέσα από τον θόρυβο της κίνησης και τον κακόγουστο, τριτοκοσμικό μοντερνισμό της πόλης και, όταν γύρισα να κοιτάξω προς τα πίσω, η θέα που αντίκρυσα γέννησε το σπέρμα αυτού του διηγήματος στο μυαλό μου. Πάνω στην Ακρόπολη ο Παρθενώνας με το ζόρι ξεπρόβαλλε μέσα στο νέφος, σαν φάντασμα μιας χαμένης δόξας που υπερίπτατο πάνω απ' το ρυπαρό παρόν, πάνω απ' την κακόγουστη Αθήνα, πάνω από την Πλάκα, όπου απόγονοι ενός πολιτισμού που είχε χτίσει τέτοια τελειότητα, ένας τριτοκοσμικός λαός πια, προσπαθούσαν να απομυζήσουν κάποια ζωή απ' τα ερείπια που τους άφησαν οι ευγενείς τους πρόγονοι, το μεγαλείο των οποίων έχει σβήσει από τη χώρα τους, πολύ καιρό πια”.
Από το 1970, όταν γράφτηκαν αυτές οι λέξεις για την χώρα μας έχουν περάσει λιγότερα από πενήντα χρόνια. Αν σε 3-4 δεκαετίες μπορεί μια χώρα να φτάσει από μια τριτοκοσμική κατάσταση στην ευμάρεια και την τρυφηλότητα της πρόσφατης εποχής της αστακομακαρονάδας, τότε είναι απολύτως εφικτό να κάνει και την αντίστροφη διαδρομή. Η Ελλάδα μπορεί να ξαναγίνει “τριτοκοσμική”, όχι ίδια με αυτό που ήταν τότε (γιατί ολόκληρος ο κόσμος έχει αλλάξει, και οι τριτοκοσμικές χώρες δεν είναι πια αυτό που ήταν), αλλά να φτωχύνει, να μικρύνει, να ασχημύνει, να γίνει πιο κλειστή, πιο βρώμικη και πιο μίζερη. Και, από ό,τι μας δείχνουν τα τελευταία χρόνια, η πορεία προς αυτή την κατεύθυνση μάλλον δεν θα διαρκούσε σαράντα χρόνια, αλλά πολύ λιγότερα.
Είναι, βλέπετε, κατήφορος.

25 Ιαν 2017

Επέτειος – Η πιο μεγάλη «προσφορά» του ΣΥΡΙΖΑ

Άλλος ΣΥΡΙΖΑ νίκησε στις 25 Ιανουαρίου και άλλος στις 20 Σεπτεμβρίου 2015. Και άλλον ΣΥΡΙΖΑ έχουμε σήμερα. Ο κύκλος θα κλείσει με την ήττα του, για να ολοκληρωθεί η κατάρρευση των μύθων

Του Γιώργου Καρελιά, από τους protagon.gr

Η Μεταπολίτευση άρχισε το 1974, είναι το μόνο σίγουρο. Έκλεισε και πότε; Ή μήπως συνεχίζεται; Πιστεύω ότι θα κλείσει, με την έννοια της ολοκλήρωσης του κύκλου, μόλις τελειώσει η θητεία της κυβέρνησης Τσίπρα. Γιατί αυτό; Ας επιχειρήσουμε να το αιτιολογήσουμε.
Στη Μεταπολίτευση κυβέρνησαν δύο κόμματα του παραδοσιακού πολιτικού συστήματος. Πρώτα η ΝΔ, ως μετεξέλιξη ή παραλλαγή της παλιάς Δεξιάς. Και μετά το ΠΑΣΟΚ, ως διάδοχο σχήμα του παλιού Κέντρου. Και τα δύο κόμματα ενσωμάτωσαν, κατά καιρούς, δυνάμεις από το αντίπαλο στρατόπεδο. Η ΝΔ από τους συντηρητικούς κεντρώους και το ΠΑΣΟΚ από την παραδοσιακή Αριστερά.
Στις 25 του Γενάρη νίκησε αυτός και αυτός ο ΣΥΡΙΖΑ.
Στις 20 του Σεπτέμβρη νίκησε ο ΣΥΡΙΖΑ που τα είχε παραμερίσει αυτά και είχε προσυμφωνήσει τη συνέχιση-και όχι την ανατροπή- της προηγούμενης μνημονιακής πολιτικής. Γι’ αυτό και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος έφερε τον Αλέξη Τσίπρα προ αδιεξόδου, αφού άλλο επιδίωκε, όπως επιβεβαιώνουν πρόσωπα που βρέθηκαν κοντά του (εδώ και εδώ).
Σήμερα έχουμε έναν άλλον ΣΥΡΙΖΑ, ένα σχεδόν συστημικό κόμμα, που μιμείται τα κατεστημένα κόμματα σε κάθε πτυχή άσκησης της εξουσίας, την οποία προσπαθεί να κρατήσει και να παρατείνει με νύχια και με δόντια: διορίζει, επιχειρεί να ελέγξει τα άλλα κέντρα εξουσίας (Μέσα Ενημέρωσης, δικαστική εξουσία, Εκκλησία), αλλάζει το εκλογικό σύστημα για να εμποδίσει τον αντίπαλο να κυβερνήσει και τα παρόμοια.
Με όλα αυτά ο ΣΥΡΙΖΑ του Τσίπρα δεν πρωτοτυπεί. Αντιγράφει τα άλλα δύο κόμματα(ΝΔ και ΠΑΣΟΚ), που προηγήθηκαν. Προσαρμόζεται ταχύτατα στις κλασικές (παραδοσιακές) μεθόδους διακυβέρνησης. Μάλιστα, σε ορισμένα έχει ξεπεράσει τους προηγούμενους. Η διαφορά του με αυτούς, τουλάχιστον στις σχέσεις με τους δανειστές, είναι ότι μέχρι πρότινος κατάφερνε να «πουλάει» καλύτερα τη συμφωνία και τις υποχωρήσεις, διότι την επένδυε με την «υπερηφάνεια» στη διαπραγμάτευση. Όμως, τώρα και αυτό ξέφτισε.
Αν δεν συμβεί κάτι εντελώς απρόβλεπτο, ο κύκλος του ΣΥΡΙΖΑ θα κλείσει σε ένα (το πολύ ενάμιση) χρόνο με την εκλογική του ήττα. Τότε είναι πιθανό να κλείσει και ο κύκλος της αποκαλούμενης Μεταπολίτευσης, αφού όλες οι πολιτικές δυνάμεις, από το δεξιό έως το αριστερό άκρο του πολιτικού φάσματος, κυβέρνησαν και μπορούμε να αποτιμήσουμε τα πεπραγμένα τους.
Ξέρω ότι οι συντριπτικά περισσότεροι αναγνώστες –και, όπως δείχνουν οι έρευνες, οι συντριπτικά περισσότεροι ψηφοφόροι– αποτιμούν ήδη αρνητικά την κυβερνητική θητεία του ΣΥΡΙΖΑ, της πρώτης στην Ελλάδα από την παραδοσιακή Αριστερά. Όμως, θα υποστηρίξω κάτι, εκ πρώτης όψεως, παράδοξο, το οποίο μένει να επιβεβαιωθεί ή όχι στον ιστορικό χρόνο. Αυτό καθεαυτό το γεγονός της αριστερής διακυβέρνησης αποτελεί την πιο μεγάλη «προσφορά» του ΣΥΡΙΖΑ. Για δύο λόγους:
Πρώτον, διότι κανένα κομμάτι από το πολιτικό σύστημα –όπως αυτό ορίζεται από τις έννοιες Δεξιά, Κέντρο και Αριστερά– δεν έχει μείνει έξω από την άσκηση της διακυβέρνησης (μιλάμε για τις δυνάμεις που το επιδίωξαν, διότι υπάρχουν και άλλες που δεν το επιδιώκουν, πχ ΚΚΕ). Έτσι, ο κύκλος κλείνει.

Δεύτερον, διότι με τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ περιορίζονται, αν δεν εκλείπουν οριστικά, οι ψευδαισθήσεις ότι υπάρχουν εναλλακτικοί δρόμοι άσκησης της εξουσίας ριζικά διαφορετικοί από όσους γνωρίσαμε. Και, κυρίως, εκλείπουν οι αυταπάτες ότι υπάρχουν πολλά περιθώρια για σημαντική βελτίωση στη ζωή των ανθρώπων, ειδικά σήμερα που οι δεσμεύσεις τη χώρας είναι πολλές και αξεπέραστες.

Εν κατακλείδι: η απογοήτευση από την πρώτη αριστερή κυβέρνηση είναι η αρνητική όψη. Υπάρχει και η θετική: τη θέση των αυταπατών και των φαντασιώσεων, που υπήρχαν μέχρι πριν από δύο χρόνια, πήραν ο ρεαλισμός και-ελπίζουμε- η αυτογνωσία. Σε κάθε περίπτωση, τώρα πια ουδείς θα δικαιούται να λέει «δεν ήξερα». Τους ξέρουμε πλέον όλους.

21 Ιαν 2017

Τα παιδιά ενός «ανώτερου λαού»

Αποτέλεσμα εικόνας για Καρανίκας


Του Πάσχου Μανδραβέλη, από την Καθημερινή

Είπε κάτι μεταμοντέρνο στη Βουλή προχθές ο πρωθυπουργός, το οποίο πέρασε απαρατήρητο: «Αλήθεια, κ. Μητσοτάκη, γιατί κάθε φορά που ανεβαίνετε σε αυτό το βήμα αναφέρεστε στον κ. Καρανίκα; Τι έχετε μαζί του; Εμένα οι συνεργάτες μου είναι άνθρωποι του λαού. Μπορεί να μην έχουν βγάλει το Χάρβαρντ, δεν είναι όμως ούτε Παπασταύρου, ούτε Χριστοφοράκος, ούτε αυτοφωράκηδες, ούτε μου έκαναν ποτέ δώρα τέτοιου είδους. Είναι βαθιά η ταξική αντιπαλότητα που βγάζετε μέσα από τις πολιτικές σας αναφορές».

Αρτζι, μπούρτζι και λουλάς. Τι δουλειά έχει ο κ. Χριστοφοράκος –ο οποίος ούτε το Χάρβαρντ έχει βγάλει, ούτε σύμβουλος πρωθυπουργού υπήρξε– με την ανάγκη μιας χώρας να υπάρχουν εγγράμματοι σύμβουλοι γύρω από τον πρωθυπουργό; Ο κ. Καρανίκας δεν έγινε σύμβολο του πελατειασμού επειδή προσελήφθη ως γκαρσόνι στο Μαξίμου. Έγινε σύμβουλος Στρατηγικού Σχεδιασμού, διάολε· αν κατανοεί κανείς το βάρος της θέσης. Και μακάρι να ήταν Παπασταύρου, ακόμη κι αν επαληθευτεί όλη η λάσπη που ο ΣΥΡΙΖΑ πετά στο πρόσωπο του πρώην συμβούλου του κ. Σαμαρά. Σε μια χώρα που βρίσκεται σε τέτοια κρίση πρέπει να υπάρχουν άνθρωποι με γνώσεις στον στρατηγικό σχεδιασμό της κυβέρνησης. Oχι απόφοιτοι των ΤΕΙ τουριστικών επαγγελμάτων. Έλεος πια με την μετα-αλήθεια του ΣΥΡΙΖΑ!

Και ναι! Ο κ. Καρανίκας είναι παιδί του λαού. Άλλα παιδιά του λαού που να έχουν σπουδάσει δυο πράγματα, να έχουν πάρει ένα πτυχίο της προκοπής (κι ας μην είναι από το Χάρβαρντ), που να καταλαβαίνουν τη διεθνή συγκυρία, να βοηθήσουν τη χώρα να βγει από την κρίση, δεν έχει ο ΣΥΡΙΖΑ; Όλα τα παιδιά του λαού που στρατεύτηκαν στο «κόμμα της ελπίδας» είναι πρώην μπάρμαν; Ή υπάρχουν τα παιδιά ενός «ανώτερου λαού», που ανεξαρτήτως προσόντων γίνονται σύμβουλοι Στρατηγικού Σχεδιασμού (το ξαναλέμε για να τονίσουμε το βάρος της θέσης) και τα παιδιά του «άλλου λαού», που έλιωσαν να διαβάζουν, πήραν καλά πτυχία (κι αυτό δεν είναι ψόγος, όπως το υπονοεί ο πρωθυπουργός), έκαναν κάτι στη ζωή τους και παραμένουν στο περιθώριο; Και δεν ζήτησε κάποιος κομματικές υπερβάσεις από τον κ. Τσίπρα. Φυσιολογικά και μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ θα υπάρχουν νέοι με σπουδές και προσόντα που θα μπορούσαν επαξίως να αναλάβουν αυτή τη θέση.

Αλλά η χώρα, της οποίας ο πρωθυπουργός θεωρεί ότι οι εγγράμματοι είναι ταξικοί αντίπαλοι των αγραμμάτων, είναι άξια της τύχης της...

17 Ιαν 2017

Έκκληση στους Ευρωπαίους

Στη σκέψη του Στέφαν Τσβάιχ
Της Σώτη Τριανταφύλλου, από την athensvoice.gr
Αυτές τις μέρες μεταφράζω δύο διαλέξεις του Στέφαν Τσβάιχ με τίτλο «Έκκληση στους Ευρωπαίους»: οι μεγάλοι συγγραφείς και στοχαστές είναι μεγάλοι επειδή βλέπουν ό,τι εμείς οι υπόλοιποι απλώς κοιτάμε.
Ήδη από τη δεκαετία του 1930, ο Στέφαν Τσβάιχ καλούσε τις ευρωπαϊκές χώρες να ενωθούν ώστε να αντιμετωπίσουν τον εθνικισμό –που απέκτησε πλήθος παραλλαγών (από τον βαλκανικό αλυτρωτισμό μέχρι τον πανρωσισμό)– και τον ιμπεριαλισμό, ο οποίος συνδεόταν τότε με την αποικιακή επέκταση και την αποικιοκρατική αντιζηλία. Ίσως ήταν πολύ νωρίς για να μιλάμε περί υπερεθνικού φρονήματος: ο φασισμός, ο ναζισμός και ο σταλινισμός, που αναπτύχθηκαν μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν κονιορτοποίησαν μόνο το νεογέννητο ευρωπαϊκό όνειρο αλλά και κάθε άλλο όνειρο. Ύστερα, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το εμβρυϊκό ευρωπαϊκό σχέδιο έχασε το ιδεαλιστικό του περιεχόμενο· έγινε μια επιτακτική αναγκαιότητα: τα γεγονότα απεδείκνυαν ότι οι Ευρωπαίοι ήταν έτοιμοι να αλληλοσπαραχθούν και να καταστρέψουν ολόκληρο τον κόσμο. «Σκοτεινή ήπειρος» ήταν λιγότερο η Αφρική και περισσότερο η Ευρώπη. Χρειάζονταν μεγάλες αποφάσεις που μπορούσαν να ληφθούν από διορατικούς ηγέτες και φιλόδοξες ελίτ – όχι από τις μάζες.
Αυτό δεν σήμαινε ότι η ενωμένη Ευρώπη θα ήταν αποτέλεσμα «τεχνητών συνθηκών και συμφωνιών», όπως υποστήριξε αργότερα η Μάργκαρετ Θάτσερ κι όπως υποστηρίζουν σήμερα, με χαρακτηριστική στενοκεφαλιά, οι ευρωσκεπτικιστές: το ευρωπαϊκό στοίχημα θα κερδιζόταν μόνο αν οι λαοί κατανοούσαν την κοινή τους καταγωγή, τη συμμετοχή και τη συνεισφορά τους στον ίδιο πολιτισμό· δηλαδή, αν όλοι εμείς που ζούμε δυτικά των Ουραλίων –ένα συμβατικό αλλά συμβολικό σύνορο– κινούμασταν πρόθυμα στην κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ομοσπονδοποίησης. Σήμερα ωστόσο ο εθνικισμός της κάθε χώρας, του κάθε ευρωπαϊκού «λαού» (τα εισαγωγικά μαρτυρούν μια ακόμα σύμβαση) οξύνεται και την ευθύνη έχουν οι δεξιοί και αριστεροί λαϊκιστές που έχουν στρέψει τους Ευρωπαίους εναντίον του εαυτού τους.
Ο Στέφαν Τσβάιχ, συγκλονισμένος από τον Μεγάλο Πόλεμο, έβλεπε το μέλλον με ανάμεικτα αισθήματα· κι όταν το 1941 το μέλλον έγινε φρικτό παρόν, ο μεγάλος Ευρωπαίος αυτοκτόνησε. Το 1932, στις διαλέξεις του στη Φλωρεντία και στο Μιλάνο, επικαλέστηκε τον Νίτσε που είχε κάνει λόγο «για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης» – έναν όρο πολιτικό και ταυτοχρόνως “überpolitisch”. Ο Νίτσε σχολίαζε την παθολογική άγνοια των Ευρωπαίων που αποξενώνονταν μεταξύ τους: το 1880 επεσήμαινε ένα φαινόμενο συλλογικού παραλογισμού που επιτείνεται και πάλι τα τελευταία χρόνια εφόσον τα προβλήματα της Ευρώπης αποδίδονται στην ενοποίησή της και όχι στο αντίστροφο, στην ανεπαρκή και ημιτελή της ενοποίηση. Από αυτή την ελλειμματικότητα απορρέει η ανημπόρια των ευρωπαϊκών χωρών και της ΕΕ να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση στον Νότο και τη, δυνάμει, μοιραία απειλή του Ισλάμ.
Στην ανημπόρια συντελεί η ποιότητα του πολιτικού προσωπικού: κοντόφθαλμοι και μέτριοι άνθρωποι (τόσο στις κυβερνήσεις όσο και στην αντιπολίτευση) καλούνται να διαχειριστούν προκλήσεις που τους ξεπερνούν. Πού οδηγεί τελικά αυτή η παθολογία; Στον εθνικισμό, σ’ αυτή την «τρέλα» όπως τον χαρακτηρίζει ο Τσβάιχ· παραλλήλως, οδηγεί σε στάση εθελοτυφλίας και μοιρολατρίας (την οποία επέδειξαν οι Ευρωπαίοι στις παραμονές και των δύο καταστροφικών πολέμων οι οποίοι, περιέργως, τους «αιφνιδίασαν»)· την ίδια εθελοτυφλία και μοιρολατρία δείχνουν και σήμερα. Όσο για τον ταυτοτικό λαϊκισμό, υπερτονίζει, όπως συνέβαινε στον Μεσοπόλεμο, τις «διαφορές» ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς λαούς, ανασύρει αρχαία ή απαρχαιωμένα στερεότυπα και, διασπώντας την Ευρώπη, αποτυγχάνει να διαχειριστεί τα οικονομικά της προβλήματα και να αναχαιτίσει τον ισλαμικό σκοταδισμό ακόμα κι όταν τον αναγνωρίζει. Εx oriente tenebrae.
Χρειάζεται ευρωπαϊκή ενημέρωση, ευρωπαϊκή παιδεία. Και γιατί όχι, μια δόση, ευρωπαϊκής μυθολογίας που μπορεί να μας κάνει ισχυρότερους και πιο αισιόδοξους για τη μοίρα μας. Αν διατρέξουμε την ευρωπαϊκή ιστορία, θα διαπιστώσουμε εύκολα ότι, λόγου χάρη, οι Γάλλοι είναι ένα μωσαϊκό λαοτήτων που ενώθηκαν «τεχνητά», όπως άλλωστε και οι Γερμανοί και οι Ιταλοί που ήταν επί αιώνες χωρισμένοι σε κρατίδια. Τι σημαίνει «Είμαι Αυστριακός;» (όπως ήταν ο Στέφαν Τσβάιχ). Και ποια είναι η διαφορά του Αυστριακού από τον Γερμανό ή τον Ούγγρο; Η ιστορία αποδεικνύει ότι αν οι Νορμανδοί δεν είχαν καταπλεύσει στην Αλβιόνα, οι σημερινοί Άγγλοι δεν θα ήταν οι σημερινοί Άγγλοι· κι όσο για τους Σκανδιναβούς, εκτός τού ότι, όπως είναι φυσικό, μοιάζουν μεταξύ τους, μοιράζονται τις ίδιες ρίζες με ολόκληρη τη Βόρεια Ευρώπη. Αν πρέπει να προσθέσουμε την Ελλάδα σ’ αυτή την κοινή ιστορία –και νομίζω ότι είναι απολύτως απαραίτητο– υπήρξε και παραμένει η Πύλη της Δύσης. Αν oι Ροδίτες και οι Κύπριοι δεν είχαν φτάσει στη Μασσαλία το 600 π.Χ...αν...
Τα επιχειρήματα της κοινής ευρωπαϊκής πατρίδας έχουν ακουστεί τόσες φορές ώστε καταντούν απλοϊκά και τετριμμένα: ο χριστιανισμός, η Αναγέννηση, ο Διαφωτισμός, οι λαϊκές, κοσμικές επαναστάσεις, το κράτος δικαίου· ακόμα και το ίδιο το κράτος ως επινόηση. Στην Ευρώπη ο εθνικισμός θα έπρεπε, και θα μπορούσε, να χάσει το νόημά του. Στην πορεία της ιστορίας, πολλές εθνότητες ξεχάστηκαν: είτε έσβησαν δημογραφικά, είτε αφομοιώθηκαν εθελοντικά, είτε βρέθηκαν σε περιβάλλον εθνικιστικών πλειοψηφιών που τις παραμέρισαν, που τις κατέστησαν αόρατες. Υπάρχει κάτι ενδιαφέρον στην εκούσια invisibility, στο να μην κραδαίνουμε σημαίες της εθνικής, θρησκευτικής και πολιτιστικής μας ταυτότητας, στο να είμαστε πρώτα Ευρωπαίοι και στη συνέχεια Γερμανοί, Τσέχοι ή Έλληνες· στο να είμαστε θρησκευόμενοι στον ιδιωτικό, όχι στον δημόσιο χώρο· στο να έχουμε ταυτότητες πολλαπλές και συμφιλιωμένες μεταξύ τους. Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός είναι πολιτισμός του ατόμου και της ιδιωτικότητας· η “privacy” είναι ευρωπαϊκή αξία, αξία της Δύσης. Όσο για την αφομοίωση και την επιμειξία θα έπρεπε να βιώνονται θετικά, όχι ως κατάπνιξη κάποιας υπερήφανης και δήθεν μοναδικής ταυτότητας.
Η Ευρώπη, όπως γράφει ο Τσβάιχ, οφείλει να αποτοξινωθεί· πρώτα από τη μέθη του εθνικισμού· ύστερα από το αίσθημα ματαίωσης που δημιούργησαν τα χονδροειδή της λάθη: η επιβράδυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης, η γραφειοκρατικοποίηση του διοικητικού συστήματος των Βρυξελλών, η αποτυχία να αναγνωρίσουμε στην μετακομμουνιστική Ρωσία μια ευρωπαϊκή χώρα, η αφελής, πρόχειρη και μυωπική πολιτική της πολυπολιτισμικότητας. Μολονότι η θρησκεία παραμένει το όπιο των λαών – αν και δεν τους αποκοιμίζει· αντιθέτως, σε μια έκρηξη παρενεργειών, τους καθιστά βαρβάρους – ο εθνικισμός, ιδιαίτερα αυτή η παραλλαγή του ευρωπαϊκού σεκταρισμού, μπορεί να αποβεί ακόμα πιο επικίνδυνη ουσία. 

15 Ιαν 2017

Ο κυνικός κ. Τσίπρας

Ο τρόπος με τον οποίο βαθμολογώ έναν πολιτικό στο μυαλό μου είναι να φανταστώ άμα μπορώ να πιω ένα καφέ μαζί του και να κάνουμε έναν ειλικρινή διάλογο, διασταυρώνοντας απόψεις με επιχειρήματα και το αν συμφωνούμε ή όχι, έρχεται δεύτερο.
Παραδείγματα τέτοια είναι ο Μπαράκ Ομπάμα, ο Τζάστιν Τρυντώ, ο Γκι Φερχόφστατ και ο Νικ Κλεγκ. Αυτό δεν μπορώ να το φανταστώ να γίνεται με τον Αλέξη Τσίπρα. Τον έχω στον μυαλό ως κάποιος που δεν θα με κοιτάει στα μάτια, θα νιώθει άβολα με τον συνομιλητή του, θα αποφεύγει κάθε ερώτηση που θα τον κάνει να κάνει νευρικό και θα φύγει πριν τελειώσει η κουβέντα χωρίς να με χαιρετήσει.
Η συνεχής προστασία που προσφέρει η πολιτική φούσκα, κατά την άποψη μου κάνει τους πολιτικούς χειρότερους. Γιατί ο τολμηρός πολιτικός δεν είναι αυτός που από ένα βάθρο και μπροστά σε μια κάμερα θα εξαπολύσει σκληρά λόγια προς κάθε κατεύθυνση αλλά αυτός που θα κατέβει στο επίπεδο συννενόησης αυτών που κυβερνά και χρωστά αυτά που υποσχέθηκε.
Κοντεύουμε δύο χρόνια διακυβέρνησης με το πολιτικό ιδίωμα κάποιου είδους αριστεράς μαζί με ένα μια λαϊκή δεξιά, που κάποτε τους ένωνε ο νεφελώδης προσδιορισμός του «αντιμνημονιακού τόξου» και που τώρα απλά συνήθισαν να είναι στο ίδιο καφενείο. Ο Αλέξης Τσίπρας που κατάφερε να μετατοπίσει το δικομματικό εκκρεμές – κατά 360 μοίρες για να επικαλεστούμε τα λόγια του – με ένα σωρό παραμυθένιες υποσχέσεις, απέσπασε την ψήφο ενός μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας, σίγουρα ενός μεγάλου μέρους από τους μισθοδοτούμενους του δημοσίου και μιας νεολαίας θυμωμένης μεν αλλά σε καθεστώς γενικής σύγχυσης δε. Ενθουσιαστήκαμε για λίγες μέρες με τους πολιτικούς όρκους και την – δήθεν – αποποίηση της βουλευτικής λιμουζίνας,
Μερικοί τον αποκαλούνε χαρισματικό. Εγώ παρατηρώ ακριβώς το αντίθετο. Σαραντάρης στην ηλικία αλλά μιλάει σαν μικροαστός συνταξιούχος, που όλη την ζωή του δεν ενδιαφέρθηκε να γνωρίσει και να τα κατανοήσει περισσότερο τον κόσμο γύρω του αλλά έδωσε μεγάλη έμφαση στα δικά του προνόμια και της «οικογένειας» του. Αταξίδευτός, αδιάφορος για τις επιτυχίες των άλλων και ιδιαίτερα κυνικός.
Γιατί κυνικός; Από την πλήρη περιφρόνηση που έχει για αυτούς που δεν ανήκουν στην κλειστή ομάδα προστατευόμενων από το κόμμα του που διαφαίνεται να είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι εργαζόμενοι στις ΔΕΚΟ και λοιπών κρατικών οργανισμών, και οι ακριβοπληρωμένοι συνταξιούχοι που ζουν βάρος όλων μας. Η πλήρης αδιαφορία προς τους ιδιωτικούς υπάλληλους, τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους άνεργους, τους εμιγκρέ, τους πρόσφυγες και τους άστεγους δείχνει πόσο καπηλεύτηκε τον όρο «αριστερά» για να επιδείξει ευαισθησία όταν ουσιαστικά είναι προστάτης των ήδη προνομιούχων στην χώρα.
Η μεγαλύτερη ζημιά που έκανε ο Αλέξης Τσίπρας είναι να κατευθύνει όλο τον θυμό και την απογοήτευση των Ελλήνων προς τα έξω. Οι παθογένειες του ελληνικού κράτος, η σπατάλη, έλλειψη δημοσιονομικής ευθύνης, το υπερβολικό κόστους του δημοσίου, οι φόροι και τα τέλη χωρίς αντίκρισμα, δεν αποτελούν πρόβλημα κ. Έλληνα. Φταίει η Ευρώπη και «εμείς απλά σας προστατεύουμε από αυτήν» (αλλά θέλουμε τα ζεστά ευρωλεφτάκια τους την ίδια ώρα). Αυτό είναι το δόγμα «Τσίπρα» και φοβάμαι οτι θα πάρει μια γενιά να φύγει αυτή η κολώνια.
Και για να απαντήσουμε για άλλη μια φορά ότι ναι, δεν φταίει ο τωρινός πρωθυπουργός για την ύφεση και την πολιτική που έφερε την χώρα στα μνημόνια αλλά η πολιτική του είναι ακριβώς η πολιτική που κάνει την έξοδο από τα μνημόνια εντελώς αδύνατη. Διότι η πολιτική του Αλέξη Τσίπρα δεν είναι να μειωθεί το χρέος διορθώνοντας τις παθογένειες αλλά απλά να μην πληρωθεί. Και φανταστείτε τώρα που πληρώνουμε και ακόμη να μας εμπιστευτούν οι αγορές, πόσο αυτό δεν θα γίνει όταν σταματήσουμε να εξυπηρετούμε το χρέος που δημιουργήσαμε με τις πολιτικές που ακόμη υιοθετούμε.
Για το πόσο ο Αλέξης Τσίπρας κατανοεί το πως δουλεύει μια δυτικού τύπου οικονομία δεν θα σχολιάσω γιατί δεν θέλω να σας τρομάξω περαιτέρω. Ο Αλέξης Τσίπρας δεν είναι πραγματικός άνθρωπος, αλλά ανδρείκελο του εαυτού του. Δεν είναι ούτε κακός, ούτε καλός. Είναι δημιούργημα της δικιάς μας σύγχυσης και τυφλής ελπίδας, του αγώνα που αγωνίζονται όσοι έχουν τον χρόνο που άλλοι δεν έχουν διότι πρέπει να προσπαθήσουν να βάλουν ψωμί στο τραπέζι την επόμενη μέρα. Αυτούς του άλλους, δεν τους εκπροσωπείς κυνικέ κ. Τσίπρα, και το ξέρεις.

12 Ιαν 2017

Αηδία και ναυτία

Του Νίκου Δήμου, από τους protagon.gr
Είμαστε μία βαθύτατα αρρωστημένη κοινωνία. Όχι μόνο από καιρό δεν υπάρχει πια εδώ διάλογος, (που με άλλα λόγια σημαίνει πως δεν έχουμε δημοκρατία) αλλά και η κάθε διαφορετική άποψη στοχοποιείται, ευτελίζεται και καθυβρίζεται.
Είναι χαρακτηριστικό αυτό που συμβαίνει με την γελοιογραφία και την σάτιρα (είναι το θερμόμετρο της δημοκρατίας).
Όποιος τολμάει να σατιρίσει την εξουσία γίνεται αντικείμενο χυδαίων επιθέσεων αλλά και διώξεων. Όποιος εκφράσει αντίθετη άποψη με τους υβριστές, μπαίνει και αυτός στη λίστα των προγραφών. Γερμανοτσολιάδες και πεμπτοφαλαγγίτες όλοι οι διαφωνούντες.
Και η μόνη λύση για έναν σατιρικό που δεν θέλει να καλυφθεί με λάσπη, είναι να την ρίχνει ο ίδιος. Έτσι ο Λαζόπουλος, κάποτε ιδιοφυής σατιρικός, έγινε προπαγανδιστής του καθεστώτος και περιλούζει όποιον δεν αρέσει στο γκουβέρνο.
Η πιο θλιβερή περίπτωση (μετά την μήνυση στον Πετρουλάκη) είναι η πρόσφατη επίθεση στον Αρκά. Τον πιο αξιοπρεπή μας δημιουργό, που πέρα από μεγάλος καλλιτέχνης, είναι και ένας ακέραιος και σεμνός άνθρωπος. Τόλμησε να αγγίξει με ηπιότατο τρόπο) τα ιερά και τα όσια. Οχετός τον κατέκλυσε. Τον κατηγόρησαν ακόμα πως χρηματίζεται!
Αηδία και ναυτία νιώθω. Πώς καταντήσαμε έτσι; Δεν ξέρω αν φαλιρίσαμε υλικά, αλλά ηθικά έχουμε ήδη χρεοκοπήσει.

8 Ιαν 2017

Απελπισμένη Νιρβάνα

Της Λίνας Παπαδάκη, από την athensvoice.gr
Πριν αρκετά χρόνια, τότε που δεν ξέραμε ότι ήμασταν κανονική χώρα, είχε σκάσει η υπόθεση της θαυματουργής φραπελιάς. Έκανε ένα θόρυβο, συμπλήρωσε τον τηλεοπτικό της κύκλο και ξεχάστηκε. Τον ίδιο κύκλο που έκανε ο άγιος που δεν έλιωνε και πολλά άλλα παράγωγα της trash τηλεόρασης. Εμφανίζονταν σα μικρά θαύματα για τους «αφελείς» και εξατμίζονταν σύντομα ή συνέχιζαν να φυτοζωούν στα περιθωριακά κανάλια του μεσονυχτίου. Το σίγουρο είναι ότι τα χρόνια εκείνα κάτι εξόφθαλμα λούμπεν και ψεύτικο δεν μπορούσε να εξαπατήσει πολλούς επί πολύ. Οι άνθρωποι είχαν τότε σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό οξυμένη την αίσθηση του γελοίου.
Τα χρόνια της κρίσης εκτός από χρήματα η κοινωνία έχασε και σε σοβαρότητα. Ξαφνικά κατέλαβαν εξέχουσες και κρίσιμες θέσεις στη δημόσια ζωή κάποιες περσόνες που παλιά ανήκαν στον βιότοπο που συνόρευε με τα νυχτερινά τελεμάρκετινγκ. Και οι άνθρωποι άρχισαν να τους εμπιστεύονται, ενώ άρχισαν να καταλαμβάνουν το χώρο της κανονικότητας κι ένα σωρό απίθανα πράγματα που παλιά θα έκαναν τον κόσμο να γελά. Διότι ο κ. Σώρρας δεν είναι ο πρώτος. Και αν δούμε τη σύνθεση της σημερινής Βουλής θα συμφωνούσαμε ότι άνετα θα μπορούσε να κάθεται στα γειτονικά έδρανα με κάποιους από τους πατέρες του έθνους.
Σε μια χώρα που είχε τόσο μεγάλη πέραση και επί τόσο μεγάλο διάστημα η θεωρία των ψεκασμών από αεροπλάνα για να αποβλακώσει τους πολίτες, σε έναν τόπο που έχουν τόσους οπαδούς οι προφητείες του Παΐσιου για πολέμους και καταστροφές, γιατί να μην υπάρχουν πρόθυμοι να πιστέψουν ότι κάποιος συμπατριώτης μας έχει βγάλει ένα τρις πουλώντας την τεχνολογία των Αρχαίων Ελλήνων στους Αμερικανούς; ΄Η, πιο σοβαρά, σε μία κοινωνία που πολλοί πίστεψαν ότι το χρέος 300 δισ. είναι αέρας κοπανιστός γιατί να μην πιστέψουν άλλοι ότι ο αέρας κοπανιστός μπορεί να κάνει 600 δισ.;
Και για να πάμε και πιο πέρα, όταν στην πατρίδα μας βρίσκονται εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που δεν τρομάζουν από τα τάγματα εφόδου που δίνουν τον όρκο «αίμα, τιμή, Χρυσή Αυγή» γιατί να τρομάξουν από τον «ιερό όρκο του πολεμιστή» στο Δία και τους 12 Ολύμπιους δημιουργούς μας «Ορκίζομαι υπακοή στα ελλάνια αξιακά πρωτόκολλα και στον πολέμαρχο κλπ κλπ»; Στο κάτω κάτω, προγονόπληκτος λαός ήμασταν πάντα.
Δεν ξέρω τι φταίει για αυτή την έκπτωση. Καταλαβαίνω να υπάρχουν κάποιοι συμπολίτες μας που έχουν τόσο μεγάλη ανάγκη να πιστέψουν ότι θα βρεθεί κάποιος που θα σβήσει τα χρέη τους στην εφορία, που χάνουν τις λογικές τους αντιστάσεις. Το ίδιο άλλωστε είχε γίνει σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα, έστω και λιγότερη γραφικότητα, όταν εκατομμύρια άνθρωποι ψήφιζαν ΣΥΡΙΖΑ για να καταργηθεί ο ΕΝΦΙΑ. Νομίζω όμως ότι είναι κάτι περισσότερο από αυτό. Η κόπωση, το πεσμένο ηθικό, τα αδιέξοδα, οι συνεχείς διαψεύσεις, η δυσπιστία προς κάθε συστημική φωνή, έχει οδηγήσει ένα κομμάτι της κοινωνίας με χαμηλό δείκτη παιδείας σε κατάσταση απελπισμένης νιρβάνα. Μία πνευματική αποχαύνωση, μια παράδοση, μια συνθηκολόγηση με τη φαιά ουσία. Ποθείς τόσο απελπισμένα τη λύση που θα δώσει ένα μαγικό ραβδί που στο τέλος είσαι έτοιμος να πιστέψεις ότι υπάρχει μαγεία. Κι εκεί ακριβώς είναι που έχεις χάσει εσύ την αίσθηση του γελοίου.